نقش سامانه های هوشمند (Smart Systems) و بلاک چین در مدیریت مالی شهری

امروزه استفاده از فناوری های نوین، به ویژه سامانه های هوشمند و بلاک چین، نقش بنیادینی در ارتقاء کارایی و شفافیت مدیریت مالی شهری ایفا می کند. این پژوهش با رویکرد کاربردی و روش توصیفی–تحلیلی، به مطالعه موردی شهرداری ایلام در زمینه کاهش هزینه های اداری وصول عوارض و افزایش شفافیت مالی پرداخته است. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه فرآیندهای وصول عوارض نوسازی، کسب و پیشه، و بهای خدمات در شهرداری ایلام طی سال های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۳ بوده است. داده ها از طریق بررسی اسناد مالی، مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۲۰ نفر از مدیران و کارشناسان مالی، و پیمایش ۳۵۰ شهروند گردآوری شد. ابزارهای اصلی تحلیل شامل SPSS برای بررسی کمی و NVivo برای کدگذاری داده های کیفی بودند.یافته ها نشان می دهند که استقرار سامانه های هوشمند در بخش وصول عوارض (سیستم یکپارچه حسابداری، پایگاه داده بدهکاران، درگاه های پرداخت آنلاین شخصی سازی شده) توانسته به طور متوسط ۲۷ درصد کاهش در هزینه های اداری ایجاد کند. این کاهش هزینه در سه محور اصلی رخ داده است: کاهش نیاز به نیروی انسانی برای پیگیری بدهی، تقلیل خطاهای محاسباتی و حسابداری، و تسهیل تطبیق اطلاعات میان بخش های مالی و خدمات شهری.در بخش شفافیت مالی، بهره گیری از بستر بلاک چین برای ثبت تراکنش های عوارض از سال ۱۴۰۱ باعث شده داده های پرداخت شهروندان در یک دفتر کل توزیع شده و غیرقابل تغییر ثبت شوند. این ویژگی نه تنها امکان جعل یا تغییر اطلاعات مالی را از بین برده، بلکه اعتماد شهروندان را به فرایند وصول تقویت کرده است. در پیمایش شهروندی، ۵۹ درصد پاسخ دهندگان بعد از اطلاع از قابلیت بلاک چین در پرداخت های شهری، تمایل بیشتری به استفاده از این کانال ابراز کردند. همچنین، ۴۸ درصد این شفافیت را مهم ترین عامل در تصمیم گیری برای پرداخت به موقع دانستند.تحلیل کیفی مصاحبه ها نشان داد که فناوری بلاک چین علاوه بر شفاف سازی، قابلیت ردیابی آنی جریان مالی را برای مدیران فراهم ساخته و ابزار نظارت داخلی را به سطح لحظه ای ارتقاء داده است. استفاده مشترک از سامانه های هوشمند و بلاک چین، بستر مناسبی برای هم زمان کردن سیاست های اقتصاد رفتاری با ابزارهای فناورانه ایجاد کرده است؛ به عنوان نمونه، ارسال پیام های یادآور شخصی سازی شده با پیوست رسید بلاک چین دار، نرخ پرداخت به موقع را در محلات آزمایشی از ۶۷ درصد به ۸۱ درصد افزایش داد.از منظر هزینه –فایده، برآوردها نشان می دهند که هزینه استقرار این فناوری ها در دو سال اول معادل ۹۲ میلیارد ریال بوده، اما صرفه جویی سالانه ناشی از کاهش هزینه های اداری و افزایش وصول، ۶۳ میلیارد ریال ارزیابی شده است؛ به این ترتیب نقطه سر به سر سرمایه گذاری در کمتر از سه سال حاصل می شود. با توجه به نتایج، استفاده از سامانه های هوشمند و بلاک چین نه تنها ابزاری برای بهینه سازی جریان درآمدی شهرداری ایلام محسوب می شود، بلکه می تواند به عنوان الگویی برای سایر شهرداری های کشور در مسیر دستیابی به استقلال درآمدی و تاب آوری مالی بلندمدت مطرح گردد.این تحقیق پیشنهاد می کند شهرداری ایلام ضمن توسعه زیرساخت های فناوری و آموزش نیروی انسانی، رویکرد یکپارچه ای را اتخاذ نماید که ترکیب سامانه های هوشمند و بلاک چین را با سیاست های شفافیت و جلب اعتماد شهروندان همسو سازد. همچنین، ایجاد چارچوب قانونی برای پذیرش رسمی بلاک چین در حسابداری دولتی می تواند مسیر توسعه این فناوری را در مدیریت شهری تسهیل کند.

کلیدواژه ها:

: سامانه هوشمند ، بلاک چین ، مدیریت مالی شهری ، شهرداری ایلام ، وصول عوارض ، شفافیت مالی ، کاهش هزینه های اداری ، اقتصاد رفتاری.