تاثیر اقتصاد گذر مرزی و عوارض مرتبط با زیرساخت های حمل و نقل بر درآمدهای پایدار شهرداری ایلام

شهرداری ایلام به عنوان نهاد مدیریت شهری در منطقه ای واقع شده است که به واسطه موقعیت جغرافیایی خاص خود، مجاورت با مرز مهران و نقش کلیدی در مسیر جاده ای و ارتباطی ایران و عراق، از ظرفیت های ویژه ای برای بهره گیری از اقتصاد گذر مرزی برخوردار است. گذر مرزی مهران به عنوان یکی از پرترددترین مرزهای زمینی کشور، نه تنها مرکز تبادل تجاری و جابه جایی مسافر، به ویژه در ایام خاص مانند راهپیمایی اربعین، بلکه نقطه اتصال شبکه های حمل ونقل ملی و بین المللی است. این ویژگی موجب شده که درآمدهای ناشی از عوارض مرتبط با زیرساخت های حمل ونقل – از جمله عوارض استفاده از پایانه ها، جاده ها، پارکینگ ها و خدمات پشتیبانی – نقش مهمی در تامین منابع مالی پایدار شهرداری ایلام ایفا کنند.در این پژوهش، با رویکرد توصیفی–تحلیلی و استفاده از داده های مالی سال های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳، نقش درآمدهای عوارضی مرتبط با زیرساخت های حمل ونقل در پایداری مالی شهرداری ایلام بررسی شد. نتایج نشان می دهد که سهم این درآمدها از کل بودجه جاری شهرداری در بازه مورد مطالعه به طور میانگین ۳۲ درصد بوده و در سال هایی که شدت تردد مرزی و حمل ونقل جاده ای افزایش یافته (مانند سال های برگزاری پرشور مراسم اربعین)، رشد سالانه این سهم به بالای ۴۵ درصد رسیده است. تحلیل روند درآمدها حاکی از آن است که عوارض حمل ونقل نه تنها وابسته به حجم تردد و فعالیت های گذر مرزی اند، بلکه با کیفیت و توسعه زیرساخت ها رابطه مستقیم دارند؛ به بیان دیگر، سرمایه گذاری های انجام شده در بهبود جاده ها، پایانه ها و پارکینگ های چندمنظوره، بازگشت مالی قابل توجهی ایجاد کرده و چرخه ای مثبت بین «بهبود خدمات» و «افزایش تمایل به پرداخت عوارض» برقرار نموده است.از منظر پویایی مالی، این منبع درآمدی به شهرداری ایلام امکان داده تا بخشی از هزینه های جاری و حتی سرمایه ای را مستقل از کمک های دولتی تامین کند، که این امر شاخص خودکفایی مالی را تقویت می کند. علاوه بر آن، ماهیت تکرارشونده و پیش بینی پذیر دریافت این عوارض (به ویژه در بازه های اوج تردد) به برنامه ریزی بودجه ای بلندمدت کمک کرده است. با این حال، وابستگی شدید به ترافیک مرزی، شهرداری را در معرض نوسانات ناشی از عوامل سیاسی، امنیتی یا بهداشتی (مانند محدودیت های دوران همه گیری کووید-۱۹) قرار می دهد.تحلیل داده ها نشان می دهد که اقتصاد گذر مرزی، اگر با مدیریت کارآمد و سرمایه گذاری هدفمند در زیرساخت های حمل ونقل همراه شود، می تواند به موتور محرک توسعه مالی شهری تبدیل گردد. این الگو نه تنها توانسته درآمدهای پایدار شهرداری را افزایش دهد، بلکه زمینه ساز توسعه خدمات عمومی، ارتقاء شاخص های رفاه شهری و بهبود کیفیت زندگی ساکنان شده است. در نهایت، پیشنهاد می شود که شهرداری ایلام با تدوین راهبرد جامع در حوزه مدیریت درآمدهای عوارضی گذر مرزی و ایجاد سیستم هوشمند پایش عملکرد زیرساخت ها، از این ظرفیت اقتصادی به نحو کامل بهره برداری کند تا ضمن افزایش تاب آوری مالی، منابعی برای توسعه پایدار شهری فراهم گردد.

کلیدواژه ها:

اقتصاد گذر مرزی ، عوارض حمل ونقل ، درآمد پایدار شهرداری ، زیرساخت های شهری ، تاب آوری مالی ، توسعه منطقه ای ، مرز مهران ، پویایی مالی