تاثیر کیفیت رابطه معلم-شاگرد بر خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر کیفیت رابطه معلم–شاگرد بر خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه و ابتدایی انجام شد. رویکرد مطالعه، کیفی–توصیفی بود و برای جمع آوری داده ها از تحلیل تماتیک، مصاحبه های نیمه ساختاریافته، مشاهده مستقیم رفتار کلاسی، بررسی پرونده های مشاوره ای و مثلث سازی داده ها استفاده گردید. جامعه پژوهش شامل دانش آموزان پایه اول تا نهم در سه مدرسه دولتی شهری بود که بر اساس نمونه گیری هدفمند، ۳۰ نفر از دانش آموزانی که سابقه تعامل مثبت یا منفی با معلمان خود داشتند، انتخاب شدند.یافته های بررسی نشان داد که کیفیت رابطه معلم–شاگرد نقشی تعیین کننده در شکل گیری و تقویت یا تضعیف خودکارآمدی تحصیلی دارد. دانش آموزانی که روابط حمایتی، محترمانه و مبتنی بر بازخورد سازنده با معلمان خود تجربه کرده بودند، باور بیشتری به توانایی انجام تکالیف دشوار داشتند و در مواجهه با چالش ها، پشتکار و امید بیشتری نشان می دادند. در مقابل، ارتباطات سرد، سرزنش گر یا بی توجه سبب کاهش اعتمادبه نفس، افت انگیزه و افزایش رفتارهای اجتنابی شد.تحلیل داده ها در پنج تم اصلی طبقه بندی شد: ۱. بازخورد مثبت و حمایت هیجانی، ۲. احترام متقابل و پذیرش فردی، ۳. ارتباطات مشارکتی در فرآیند یادگیری، ۴. تجارب ارتباطی منفی و پیامدهای آن، ۵. نقش الگوپذیری معلم در شکل گیری خودکارآمدی. مثلث سازی داده ها موجب افزایش اعتبار یافته ها شد و نشان داد هم گرایی میان مشاهدات، فایل های مشاوره ای و مصاحبه ها وجود دارد.بر اساس نتایج، پیشنهاد می شود برنامه های توانمندسازی معلمان شامل آموزش مهارت های ارتباطی، مدیریت کلاسی مثبت، و راهبردهای بازخورد موثر باشد تا محیط یادگیری از نظر روان شناختی امن و انگیزه بخش شود.

کلیدواژه ها:

رابطه معلم–شاگرد ، خودکارآمدی تحصیلی ، تحلیل تماتیک ، مشاهده کلاس ، مثلث سازی داده ها