تحلیل تحول مفهوم «معلم هوشمند» در عصر تربیت داده محور و بازتعریف نقش راهبری انسانی در مدرسه آینده

در جهان معاصر که فناوری های دیجیتال و سامانه های داده محور بر تمامی ابعاد زندگی بشر نفوذ یافته اند، آموزش و پرورش نیز در حال تجربه یکی از بنیادین ترین تحولات تاریخ خود است. یکی از جلوه های اصلی این تحول، دگرگونی مفهوم «معلم» از یک انتقال دهنده اطلاعات به یک «راهبری انسانی هوشمند» است که نقش او در فرایند یادگیری نه صرفا آموزشی، بلکه عمیقا تربیتی، تحلیلی و میان رشته ای است. در این راستا، مفهوم «معلم هوشمند» به عنوان نمادی از تلفیق خرد انسانی با هوش فناورانه پدیدار شده است؛ معلمی که با بهره گیری از تحلیل داده های آموزشی، هوش مصنوعی، و الگوریتم های پیش بینی یادگیری، قادر است مسیر رشد شناختی و هیجانی هر دانش آموز را به صورت فردی طراحی کند، درعین حال که پیوندهای عاطفی، اخلاقی و اجتماعی میان یادگیرندگان را نیز حفظ می نماید.این پژوهش با رویکردی تحلیلی تبیینی، به واکاوی تحول مفهوم «معلم هوشمند» در عصر تربیت داده محور پرداخته و تلاش دارد تا ابعاد چندوجهی آن را از منظر نظریه های تربیتی، روان شناختی و فناورانه بررسی کند. یافته های تحقیق نشان می دهد که در نظام های آموزشی آینده، نقش معلم از کنترل کننده فرایند یادگیری به «طراح معنا» تغییر می یابد؛ یعنی فردی که میان داده و درک، میان اطلاعات و ارزش، و میان فناوری و انسانیت پلی پویا ایجاد می کند. معلم هوشمند در مدرسه آینده، نه در تقابل با ماشین ها، بلکه در تعامل سازنده با آن ها عمل می کند تا از طریق هم افزایی انسان و فناوری، فرایند تربیت را به سطحی از خودآگاهی، مسئولیت پذیری و اخلاق حرفه ای برساند.از منظر سیاست گذاری آموزشی، این تحول مستلزم بازنگری عمیق در نظام تربیت معلم، بازطراحی استانداردهای شایستگی حرفه ای، و توسعه «سواد داده» به عنوان یکی از ارکان صلاحیت های معلمی است. به ویژه در آموزش ابتدایی، معلم هوشمند باید توانایی تفسیر داده های رفتاری، شناختی و عاطفی دانش آموزان را داشته باشد تا بتواند آموزش را به شکلی انسانی، پویا و معنادار هدایت کند. افزون بر این، مفهوم معلم هوشمند در پی آن است که با نگاهی اخلاق محور، از خطرات تربیت الگوریتمی و حذف جنبه های انسانی یادگیری جلوگیری نماید.

کلیدواژه ها:

: معلم هوشمند ، تربیت داده محور ، تحول تربیتی ، هوش تربیتی ، مدرسه آینده ، سواد داده ، اخلاق آموزشی