عوامل موثر بر تشخیص اخبار جعلی در دانش آموزان

پژوهش حاضر با هدف بررسی توانایی دانش آموزان دوره ابتدایی در تشخیص اخبار جعلی، شناسایی عوامل موثر بر این توانایی و ارائه راهکارهای پیشنهادی برای بهبود آن، به روش کیفی و با رویکرد داده بنیاد انجام شده است. با گسترش شبکه های اجتماعی و دسترسی آسان به اطلاعات، کودکان در معرض انواع اخبار واقعی و نادرست قرار گرفته اند؛ در نتیجه، شناخت سازوکارهای تشخیص این اخبار و آموزش آن در سنین پایین، ضرورتی انکارناپذیر است. برای انجام این پژوهش، مصاحبه های نیمه ساخت یافته با دانش آموزان دوره ابتدایی انجام شد و داده ها از طریق کدگذاری باز و محوری تحلیل گردید. یافته ها نشان داد که بسیاری از دانش آموزان توانایی مشخص و نظام مند در تشخیص اخبار جعلی ندارند و این توانایی بیشتر بر مبنای حدس، تجربه های قبلی یا اعتماد به دیگران شکل می گیرد. عواملی نظیر آموزش رسانه ای، تجربه فردی، سطح سواد دیجیتال و نقش خانواده و معلم به عنوان منابع مرجع، در شکل گیری این توانایی موثر هستند. همچنین دانش آموزان خود به راهکارهایی مانند آموزش تصویری، بازی محور، تمرین های گروهی و مشارکت والدین اشاره داشتند. در پایان، مدلی مفهومی ارائه گردید که بر سه محور اصلی استوار است: سطح توانایی، عوامل تاثیرگذار، و راهکارهای بهبود.

کلیدواژه ها:

اخبار جعلی ، سواد رسانه ای ، دانش آموز ابتدایی ، روش داده بنیاد ، آموزش رسانه ای