طراحی پیاده روها بر اساس اصل دسترسی و بهره مندی یکسان

پیاده روها به عنوان یکی از مهم ترین عناصر کالبدی و اجتماعی در فضاهای شهری، نقش اساسی در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و تضمین عدالت فضایی ایفا می کنند. اصل دسترسی و بهره مندی یکسان، که ریشه در مفاهیم عدالت اجتماعی، طراحی فراگیر و حقوق شهروندی دارد، بر ضرورت ایجاد فضاهایی تاکید دارد که تمامی اقشار جامعه از جمله سالمندان، کودکان، افراد دارای معلولیت و گروه های کم برخوردار بتوانند به طور برابر از آن ها استفاده کنند. هدف پژوهش حاضر، بررسی مبانی نظری و معیارهای کاربردی طراحی پیاده روها مبتنی بر این اصل و تحلیل ظرفیت ها و چالش های اجرای آن در بافت های شهری است. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر رویکرد توصیفی تحلیلی و مرور منابع علمی و مطالعات میدانی منتخب بوده است.یافته های تحقیق نشان می دهد که تحقق اصل دسترسی و بهره مندی یکسان در طراحی پیاده روها نیازمند توجه هم زمان به ابعاد کالبدی، عملکردی و اجتماعی فضاهای شهری است. از منظر کالبدی، معیارهایی همچون عرض کافی پیاده رو، سطح سازی مناسب، استفاده از مصالح ایمن، شیب استاندارد و ایجاد مسیرهای ویژه برای افراد دارای محدودیت حرکتی اهمیت دارد. در بعد عملکردی، پیوند پیاده روها با سایر نظام های حمل ونقل شهری، تسهیل حرکت پیاده و کاهش موانع فیزیکی نقش اساسی ایفا می کند. در حوزه اجتماعی نیز، تقویت حس امنیت، افزایش آسایش روانی، و ارتقای سرمایه اجتماعی از پیامدهای مثبت توجه به اصل بهره مندی برابر در طراحی پیاده روها محسوب می شود.نتیجه گیری مقاله نشان می دهد که پیاده روهای مبتنی بر دسترسی و بهره مندی یکسان، علاوه بر ارتقای کیفیت زیست شهری، به تحقق اهداف توسعه پایدار، تقویت عدالت اجتماعی و افزایش مشارکت شهروندان در فضاهای عمومی کمک می کنند. با این حال، چالش هایی همچون محدودیت منابع مالی، ضعف در اجرای استانداردها، و عدم آگاهی مدیران شهری از اصول طراحی فراگیر، موانع عمده در مسیر تحقق این رویکرد به شمار می روند. بنابراین، بازنگری در سیاست های شهری، آموزش طراحان و نهادینه سازی اصول عدالت فضایی در طرح های توسعه شهری، از الزامات کلیدی برای پیاده سازی این اصل در فرآیند طراحی پیاده روها است.

کلیدواژه ها:

پیاده رو ، دسترسی برابر ، بهره مندی یکسان ، عدالت فضایی ، طراحی فراگیر ، توسعه پایدار