پهنه بندی مخاطرات ژئومورفولوژیکی با تاکید بر سیلاب (منطقه مورد مطالعه: دامنه جنوبی دماوند)

مباحث روش شناسی در مخاطرات ژئومورفولوژیک از جمله ابزارهای علمی و فکری هستند که هیچ دانش پژوه جدی در این رشته نمی تواند خود را از آنها معاف کند. سیلاب یکی از مخاطراتی است که هر سال خسارات مالی و جانی فراوانی را در جهان و ایران به دنبال دارد. از این رو، مطالعه و تهیه نقشه پهنه بندی سیلاب امروزه یکی از اولویت های هر کشور به شمار می آید. در این تحقیق به بررسی و پهنه بندی مخاطرات سیلاب در دامنه های جنوبی دماوند پرداخته شده است. برای تهیه نقشه پهنه بندی در ابتدا به شناسایی عوامل موثر در بروز سیلاب با استفاده از مبانی نظری و پیشینه تحقیق پرداخته شد. در وقوع سیلاب پارامترهای شرایط شکل حوضه، نوع خاک، شیب حوضه، رتبه رودخانه، شدت بارندگی، کاربری اراضی به عنوان متغیرهای اصلی شناسایی شدند. فایل های رقومی هر یک از این متغیرها در محیط نرم افزار ArcMap تهیه گردید. برای مدل سازی و پیش بینی خطر وقوع سیلاب در پژوهش حاضر، از مدل تحلیل سلسله مراتبیAHP استفاده شد. برای وزن دهی و مقایسه زوجی متغیرها و زیرمتغیرها با یکدیگر از نظرات ۲۵ خبره و کارشناس رشته جغرافیا با مدرک کارشناسی ارشد و دکتری استفاده گردید. با استفاده از روش سلسله مراتبی نقشه پهنه بندی خطر وقوع خطر سیلاب منطقه در پنج پهنه خطر تقسیم شد. نتایج نشان داد که منطقه خیلی خطرناک با تعداد ۵۶۷۸ پیکسل برابر با ۹/۱ درصد مساحت منطقه را در برگرفته است. منطقه خطرناک با تعداد ۷۷۵۸ پیکسل ۵/۱۲ درصد منطقه را در برگرفته است. پهنه با خطر متوسط با تعداد پیکسل ۴۳۲۷۶ تقریبا ۷/۶۹ درصد مساحد منطقه را در برگرفته است. پهنه کم خطر و بی خطر رویهم ۹ درصد منطقه را در برگرفته اند.

کلیدواژه ها:

مخاطرات ژئومورفولوژیکی ، سیلاب ، پهنه بندی ، روش سلسله مراتبی ، دامنه جنوبی دماوند