بررسی بنمایه «چشم برکندن و فرستادن آن به نزد عاشق»

بن مایه یکی از اصطلاحات پرکاربرد در زمینه ادبیات و هنر است که مهم ترین ویژگی و خصیصه آن تکرارشوندگی است. این تکرار، گاهی خودآگاه و گاهی هم ناخودآگاه در یک یا چند اثر هنری و ادبی نمود پیدا می کند. در متون نظم و نثر پارسی بن مایه های بسیاری به چشم می آید که در تدوین و پردازش حکایات، با مضامین گوناگون، نقش کلیدی و جدایی ناپذیری ایفا کرده اند و متاسفانه تاکنون، آن گونه که باید مورد بازخوانی و مقایسه قرار نگرفته اند. بن مایه «چشم برکندن و فرستادن آن به نزد عاشق» از جمله بن مایه هایی است که در چندین حکایت منظوم و منثور ادب فارسی تکرار شده است. در این مقاله سعی شده است که ابتدا این بن مایه تعریف شود و سپس با آوردن نمونه های آن در ادب فارسی، مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. در این تجزیه و تحلیل به شخصیت ها و زمان و مکان بن مایه و هم چنین صور خیال استفاده شده در آن توجه شده است. از طرف دیگر، تلاش شده است که در یک سیر زمانی پیشینه این بن مایه و کاربرد آن تا روزگار معاصر ارائه شود.

کلیدواژه ها:

بن مایه ، چشم برکندن ، حسن بصری ، عتبه الغلام ، انوشیروان