تاثیر محیط هند در شکل گیری اندیشه مدارا در شعر صائب تبریزی

اندیشه های مداراگرای هندی به اشکال مختلف در شعر شاعران دوره صفوی بازنمود یافته است؛ چرا که سرزمین هند مهد فرهنگ و تمدن است و ابداع دین الهی توسط اکبرشاه، نشان از آمادگی جامعه هند برای تکثر دینی دارد. از سوی دیگر حضور پررنگ پرچمداران عرفان و تصوف اسلامی-ایرانی که در اعصار مختلف، هندوستان را مامنی برای نشر اندیشه های خود یافته بودند، فرهنگ فارسی را برای دریافت فراگیر این اندیشه ها فراهم کرده بودند؛ از این رو حضور شاعران تصویرپرداز همچون صائب تبریزی در این فضا، راه را برای نشر گسترده اندیشه های هندی در شعر دوره صفوی باز کرده است. نگارندگان در این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی، بررسی وجوه مختلف اندیشه های صائب و شیوه های تصویرپردازی او را دنبال می ­نمایند و سعی دارند تاثیر آموزه ­های هندی در تدوین اندیشه­ های مداراگرا و مداراطلبی صائب تبریزی را نشان دهند. صلح و مدارا به شکل های گوناگون و در قالب تصاویر متفاوت در شعر صائب از متون ترجمه شده از سانسکریت گرفته شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که صائب تبریزی صلح کل، یکسان نگری، مدارا در برابر تهمت، گشاده رویی، بی توقع بخشیدن، بردباری، خطاپوشی و خیرخواهی را از جلوه های مدارا معرفی نموده و آن ها را ابزاری برای دست یابی به آسایش بشری می داند.

کلیدواژه ها:

صائب تبریزی ، اندیشه های مداراطلبی ، فرهنگ هندی ، سروده های الهی