اثر مدل ها و نظریه ها در مداخلات آموزشی بر بهداشت جسمی بلوغ در نوجوانان دختر در ایران: یک مرور نظام مند

مقدمه: بلوغ از نظر سلامتی بسیار حائز است زیرا عادات بهداشتی شکل گرفته در این دوران تاثیر قابل توجهی بر رفتارهای سلامتی در بزرگسالی دارد. آموزش نحوه مواجهه با فرآیند بلوغ، یک ضرورت برای عبور ایمن از این دوره حساس است، لذا؛ پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخلات مبتنی بر مدل ها و نظریه های آموزش بهداشت و ارتقای سلامت بر بهداشت جسمی بلوغ در دختران نوجوان انجام شده است. روش کار: جهت بررسی مطالعات انجام شده، کلمات کلیدی مرتبط در پایگاه های اطلاعاتی بین المللی PubMed، Scopus و web of science و پایگاه های داخلی؛ مگیران، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی و موتور جستجو  Google Scholar جستجو گردید و کلیه مطالعاتی که در این زمینه تا آخر اسفند ۱۴۰۲ چاپ شده بود، بدون محدودیت زمانی استخراج شد. یافته ها:۱۹۳۰ مقاله مورد غربالگری قرار گرفت و ۱۰ مقاله واجد شرایط وارد مطالعه شدند. مدل اعتقاد بهداشتی، نظریه رفتار برنامه ریزی شده، مدل پرسید، مدل فرهنگی PEN-۳ و نظریه منبع کنترل مدل های مفهومی اصلی بودند. پرتکرارترین مدل به کار رفته در مطالعات، مدل اعتقاد بهداشتی بود. در تمام مطالعات، آگاهی و رفتار بهداشت بلوغ، بهبود قابل توجهی داشته است. این مدل ها و نظریه ها می توانند در رفتارهایی مانند تغذیه مناسب در قاعدگی، استحمام، بهداشت ناحیه تناسلی و مراقبت از آکنه موثر باشند. نتیجه گیری: نتیجه این مرور نظام مند نشان داد آموزش با داشتن یک چارچوب منطقی و علمی با استفاده از مدل ها و نظریه ها توانست آگاهی، نگرش و رفتار دانش آموزان دختر را در نسبت به مسائل بهداشت بلوغ جسمی و بهداشت قاعدگی بهبود ببخشد. یکی از مسائل مهم در آموزش ها، در نظر گرفتن محیط هایی مانند مدرسه است، زیرا گروه های هدف بیشتر در دسترس قرار می گیرند. لذا باید آموزش جهت ارتقای بهداشت بلوغ در مدارس مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

Adolescents ، Health Education ، Model ، Puberty Health ، Theory ، Systematic Review ، بهداشت بلوغ ، نوجوانان ، آموزش بهداشت ، مدل ، نظریه ، مرور نظام مند