نقش زبان در خلق طنز در آثار عبید زاکانی و مقایسه با طنز امروز در فضای مجازی

طنز، یکی از دیرپاترین و اثرگذارترین شیوه های بیان در ادبیات فارسی است که با تکیه بر زبان، به نقد اجتماعی و بازنمایی ناهنجاری ها می پردازد. عبید زاکانی، از برجسته ترین طنزپردازان قرون میانه، با بهره گیری هنرمندانه از تمهیدات زبانی چون تضاد، ایهام، جناس، تناقض نمایی و لحن عامیانه، موفق به خلق آثاری شده که همچنان از تازگی و اثرگذاری برخوردارند. در سوی دیگر، طنز امروز در فضای مجازی با زبانی ساده، تصویری، گاه شکسته و متکی بر ویژگی های گفتاری، در تلاش برای انتقال سریع پیام و ایجاد خنده است. این مقاله با رویکرد تطبیقی و تحلیلی، به بررسی نقش زبان در تولید طنز در آثار عبید زاکانی و محتوای طنز در فضای مجازی (میم ها، توییت ها، کپشن ها و کلیپ های کوتاه) می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که با وجود تفاوت های شکلی، هسته اصلی طنز در هر دو حوزه همچنان وابسته به بازی های زبانی و آشنایی زدایی از گفتار رسمی است، هرچند در فرم و هدف گذاری، تفاوت های معناداری به چشم می خورد