جایگاه طراحی و نقش طراحان در کارگاه های شیشه گری سنتی تهران در دهه ۱۳۹۰خورشیدی

شیشه از جذاب ترین ترکیبات موجود در طبیعت با خصوصیاتی منحصربه فرد است، که با بهره گیری صحیح و مناسب از خواص ماهیتی و ظاهری آن، می توان آثاری شاخص در دنیای هنر خلق نمود. بااین همه، دستیابی به محصولات شیشه ای که به شایستگی نمایانگر خواص شیشه باشد مستلزم رسیدن به ماده اولیه ای باکیفیت، طراحی متناسب با خواص ماده و دانش فنی جهت فرم دهی منطبق با نیاز روز است. با مشاهده آثار تولیدی کارگاه های شیشه گری سنتی تهران در دهه ۱۳۹۰، محدودیت در طراحی و تکرار فرم ها با تغییراتی جزئی، بسیار جلب نظر می نماید. به نظر می رسد یکی از حلقه های مفقوده در مراحل ساخت شیشه های سنتی ایران، بی توجهی به جایگاه و نقش هنرمندان در چرخه تولید محصولات کاربردی و خلق آثار هنری شاخص و درخور از این ماده کم نظیر است. با توجه به پشتوانه تاریخی شیشه گری ایران در دنیای هنر، انتظار می رود این هنر-صنعت همچنان از جایگاهی شایسته برخوردار باشد و برای حفظ جایگاه دیرینه آن، رویکردی علمی در طراحی پیش بینی شود. شوربختانه به نظر می آید شیشه گری امروز ایران نه تنها در عرصه جهانی حضوری سزاوار ندارد، بلکه شواهد نشان از آن دارد که در بازار داخلی نیز از اقبال مناسبی برخوردار نیست. از آنجاکه بقای هر حرفه مستلزم استقبال مخاطب و وجود بازار فروش است، این پژوهش کاربردی با هدف حفظ و پایداری این هنر-صنعت و کمک به ارتقای سطح کیفی محصولات تولیدی کارگاه های شیشه گری از طریق شناخت نقش طراحی در تولید محصول انجام شد. پژوهشی توصیفی  تحلیلی که از نظر چیستی و ماهیت داده ها، کیفی است. اطلاعات آن پس از مطالعات اسنادی و منابع کتابخانه ای، با حضور در کارگاه ها، مصاحبه با شیشه گران و مشاهده آثار از منظر ارتباط طراحی و کاربرد، به دست آمده و به شیوه تحلیل محتوا نگارش شده است. دستاوردهای حاصل از این پژوهش چنین بود که امروز در هیچ کدام از واحدهای شیشه گری، بخشی برای طراحی پیش از تولید اختصاص داده نشده، که عواملی چون ضعف آگاهی طراحان، عدم خلق روشی نو، فرهنگ سنتی حاکم بر این حرفه، تاثیرگذاری افراد نامتخصص و ناآشنا در فرایند تولید و غیره از دلایل آن است.

کلیدواژه ها:

هنر کاربردی ، شیشه گری سنتی ، شیشه دمی ، طراحی شیشه ، شیشه گری تهران