مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی و شناختی-رفتاری در ارتقای سلامت روان و رضایت شغلی پرستاران: مرور سیستماتیک و متاآنالیز

زمینه: پرستاران به دلیل فشار کاری، شیفت های طولانی و مواجهه مستمر با درد و مرگ در معرض مخاطرات قابل توجه سلامت روان و کاهش رضایت شغلی قرار دارند. مداخلات روان شناختی فردمحور مانند درمان شناختی–رفتاری (CBT) و برنامه های مبتنی بر ذهن آگاهی (MBIs) به منظور کاهش استرس و فرسودگی و افزایش رضایت شغلی در پرستاران مورد توجه قرار گرفته اند.هدف: بررسی نظام مند شواهد اثربخشی مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی و CBT در بهبود سلامت روان (استرس، اضطراب، افسردگی، فرسودگی) و رضایت شغلی پرستاران و، در صورت امکان، تلفیق کمی نتایج (متاآنالیز).روش ها: جستجوی ساختاریافته در پایگاه های PubMed/PMC، Scopus، Web of Science، Google Scholar و پایگاه های فارسی (SID، Magiran) تا سپتامبر ۲۰۲۵ انجام شد. مطالعات RCT، شبه-RCT و قبل–پس که اثر مداخلات CBT یا MBIs را بر پرستاران گزارش کرده اند وارد بررسی شدند. کیفیت مطالعات با ابزارهای مرجع ارزیابی شد و در موارد امکان اندازه اثرها (SMD) با مدل اثرات تصادفی تلفیق گردید.نتایج: متاآنالیزهای و مرورهای پیشین نشان می دهند MBIs و CBT هر یک در کاهش علایم استرس، اضطراب، افسردگی و مولفه های فرسودگی اثر متوسط تا معناداری دارند؛ در گروه پرستاران نیز شواهد RCT و شبه-آزمایشی کاهش معنادار استرس و خستگی هیجانی را گزارش کرده اند (Goyal et al., ۲۰۱۴; Butler et al., ۲۰۰۶; Ruotsalainen et al., ۲۰۱۴). برنامه های تلفیقی، برنامه های ۶–۸ هفته ای با تمرین خانگی و فرمت ترکیبی حضوری/دیجیتال بیشترین ثبات اثر را نشان دادند. نتیجه گیری: مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی و CBT گزینه های امیدوارکننده ای برای حمایت از سلامت روان و افزایش رضایت شغلی پرستاران هستند؛ با این حال برای اثبات اثرات بلندمدت و پیامدهای سازمانی به RCTهای با کیفیت بالاتر، پیگیری طولانی مدت و سنجه های عینی نیاز است

کلیدواژه ها:

ذهن آگاهی ، درمان شناختی–رفتاری ، فرسودگی ، سلامت روان پرستاران ، رضایت شغلی