الگوی مشارکت شهروندی در برنامه ریزی توسعه خدمات شهری (مورد مطالعه: شهرداری خوی)

در دهه های اخیر، گسترش شهرنشینی و افزایش نیازهای خدماتی در شهرهای ایران، ضرورت بازنگری در شیوه های مدیریت شهری را دوچندان کرده است. یکی از محورهای کلیدی این تحول، مشارکت شهروندی در فرآیند برنامه ریزی و توسعه خدمات شهری است که به عنوان رکن اصلی حکمرانی خوب شهری شناخته می شود. هدف پژوهش حاضر، تبیین و ارائه ی الگوی مشارکت شهروندی در برنامه ریزی توسعه خدمات شهری با تاکید بر شهرداری خوی است. روش پژوهش از نوع مروری و توصیفی–تحلیلی است. داده ها با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، بررسی اسناد و طرح های شهری، و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با کارشناسان شهرداری خوی گردآوری شد. تحلیل داده ها با بهره گیری از روش تحلیل مضمون (Thematic Analysis) انجام گرفت. یافته ها نشان داد که سطح مشارکت شهروندان در فرآیند تصمیم گیری های شهری خوی پایین است و بیشتر در قالب همکاری های محدود اجرایی و مالی نمود دارد. مهم ترین موانع مشارکت، شامل ضعف در اطلاع رسانی و شفافیت، نبود نهادهای رسمی محلی، محدودیت اختیارات شوراها و کمبود اعتماد اجتماعی میان مردم و مدیریت شهری است. در مقابل، وجود سرمایه اجتماعی بالا، روحیه همیاری و بافت فرهنگی منسجم در خوی از ظرفیت های بالقوه برای توسعه مشارکت محسوب می شود. در نهایت، بر پایه یافته های پژوهش، الگوی پیشنهادی مشارکت شهروندی شامل سه محور اصلی «نهادسازی مشارکتی»، «توانمندسازی شهروندان» و «شفافیت و ارتباط دوسویه» طراحی گردید. اجرای این الگو می تواند به افزایش کارایی تصمیمات شهری، بهبود کیفیت خدمات، ارتقای رضایت عمومی و تقویت حکمرانی محلی مردم پایه منجر شود.

کلیدواژه ها:

مشارکت شهروندی ، توسعه خدمات شهری ، حکمرانی شهری ، شهرداری خوی ، الگوی مشارکت ، مدیریت شهری.