تحلیل تربیت اخلاقی در محتوای کتاب های دین و زندگی دوره دوم متوسطه

این پژوهش با هدف تحلیل محتوایی جایگاه و ویژگی های «تربیت اخلاقی» در کتاب های درسی «دین و زندگی» دوره دوم متوسطه (پایه های یازدهم و دوازدهم) انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا با رویکرد کیفی بود. متن کامل کتاب های مذکور (نسخه های منتشرشده در سال تحصیلی مورد مطالعه) به عنوان جامعه آماری مورد بررسی قرار گرفت و با ترکیب روش کدگذاری محتوایی و فهرست وار شاخص ها، مقوله ها و مفاهیم مرتبط با تربیت اخلاقی استخراج شد. مبانی نظری پژوهش بر مباحث نظریه های توسعه اخلاقی (کولبرگ و رویکردهای نوکولبرگی)، نظریه های تربیت فضیلت/شخصیت و مطالعات معاصر در آموزش اخلاق استوار است. یافته ها نشان دادند که محتوای کتاب ها عمدتا بر مولفه های شناختی-معرفت دینی (شناخت آموزه ها و احکام) تمرکز دارد و عناصر مربوط به گرایش ها، مهارت های عملی اخلاقی و موقعیت های تربیتی تعاملی در سطح محدودتری ارائه شده اند. همچنین، شواهدی از استفاده غالب از روش های مستقیم (بیان مفاهیم، تشریح احکام و پند) و نه رویکردهای فعال-تجربی برای پرورش ویژگی های اخلاقی مشاهده شد. بر پایه نتایج، پیشنهادهایی برای بازنگری محتوایی شامل افزایش تمرکز بر مهارت های عملی اخلاقی، طراحی فعالیت های تراگویی و موقعیتی، آموزش معلم برای روش های اقتضایی-تربیتی و تلفیق ارزیابی فرایندی اخلاقی ارائه گردیده است.

کلیدواژه ها:

تربیت اخلاقی ، تحلیل محتوا ، کتاب درسی دین و زندگی ، توسعه اخلاقی ، روش های تدریس اخلاق ، دوره دوم متوسطه.