طراحی شهر هوشمند در اراک: نقش فناوری های ICT و IoT در بهبود خدمات عمرانی شهری

تحول به سمت شهر هوشمند، پاسخی استراتژیک به چالش های رشد شهرنشینی در جهان معاصر است. شهر اراک با جمعیتی فزاینده (بیش از ۶۰۰ هزار نفر)، گسترش صنعتی و فشار بر زیرساخت های عمرانی، نیازمند یک رویکرد نوین در مدیریت شهری است. این پژوهش با هدف ارزیابی امکان سنجی پیاده سازی شهر هوشمند در اراک و طراحی چارچوبی یکپارچه مبتنی بر فناوری های ICT و IoT انجام شده است. روش پژوهش ترکیبی (کیفی-کمی) است و داده ها از طریق پرسشنامه (n=۳۲۰ شهروند)، مصاحبه با ۲۴ کارشناس کلیدی (شهرداری، دانشگاه، بخش خصوصی) و تحلیل SWOT جمع آوری شد. همچنین، شاخص های شهر هوشمند (ISO ۳۷۱۲۰) در ۶ حوزه زیرساخت، حمل ونقل، محیط زیست، امنیت، مشارکت شهروندی و خدمات عمرانی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که:• وضعیت فعلی اراک در شاخص های هوشمندی متوسط پایین است (میانگین نمره: ۳۸.۷ از ۱۰۰).• مهم ترین نقاط قوت: پوشش بالای اینترنت (۸۲%) و وجود دانشگاه های فنی.• مهم ترین نقاط ضعف: عدم یکپارچگی سامانه های شهری و کمبود بودجه اختصاصی.• فرصت های کلیدی: حمایت دولت از شهرهای هوشمند و تجربه موفق شهرهای مشابه (کرج، قم).بر این اساس، یک چارچوب سه لایه شهر هوشمند اراک طراحی شد که شامل:۱. لایه زیرساختی: شبکه فیبر نوری، سنسورهای IoT، پلتفرم داده های شهری۲. لایه خدماتی: سامانه های هوشمند ترافیک، مدیریت انرژی، پسماند و آب۳. لایه تعاملی: اپلیکیشن شهروندی یکپارچه (Smart Arak App)تحلیل هزینه-فایده نشان داد که سرمایه گذاری اولیه ۱۲۰ میلیارد تومان می تواند در ۵ سال منجر به صرفه جویی سالانه ۴۵ میلیارد تومان در هزینه های عمرانی و افزایش ۳۲%ی رضایت شهروندان شود. این پژوهش راهنمایی عملیاتی برای تحول دیجیتال شهرداری اراک ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

شهر هوشمند ، ICT ، IoT ، خدمات عمرانی ، اراک ، ISO ۳۷۱۲۰ ، چارچوب سه لایه