هویت فرهنگی و شهری اراک: تحلیل نقش فضاهای عمومی در تقویت حس تعلق شهروندی

هویت شهری به عنوان بازتابی از تاریخ، فرهنگ، اقتصاد و تعاملات اجتماعی یک جامعه شهری، نقشی کلیدی در شکل دهی به حس تعلق، مسئولیت پذیری و مشارکت شهروندی ایفا می کند. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین هویت فرهنگی شهر اراک و طراحی فضاهای عمومی، و همچنین تحلیل تاثیر این فضاها بر تقویت حس تعلق شهروندی انجام شده است. روش تحقیق ترکیبی (کیفی-کمی) بوده و داده ها از طریق پرسشنامه (n=۴۱۰)، مصاحبه های عمیق با کارشناسان فرهنگی و شهرسازی (n=۱۴)، و مشاهده میدانی در ۸ فضای عمومی کلیدی اراک (از جمله میدان امام، پارک آب و آتش، بافت تاریخی چهارسوق و میدان آزادی) جمع آوری شد. یافته ها نشان می دهد که فضاهای عمومی اراک عمدتا فاقد عناصر هویت بخش محلی هستند و بیشتر تحت تاثیر الگوهای استاندارد و غیربومی طراحی شده اند. در مقابل، شهروندانی که در فضاهایی با حضور عناصر فرهنگی اراکی (مانند نقوش سنتی، معماری محلی، نمادهای صنعتی و طبیعت مرکزی) حضور دارند، حس تعلق قوی تری گزارش می کنند (p<۰.۰۱). پیشنهاد می شود شهرداری اراک با تدوین «چارچوب هویت محور طراحی فضاهای عمومی»، از ظرفیت های فرهنگی، تاریخی و طبیعی شهر برای ایجاد فضاهایی معنادار و هویت آفرین استفاده کند.

کلیدواژه ها:

هویت شهری ، فضاهای عمومی ، حس تعلق ، فرهنگ محلی ، شهرداری اراک ، طراحی شهری هویت محور