تحلیل و بررسی اهمیت پرورش خلاقیت و مهارت های تفکر نقاد دانش آموزان توسط معلمان

در دنیای پیچیده و پویا ی امروز، پرورش خلاقیت و مهارت های تفکر نقاد در میان دانش آموزان، یکی از بنیادی ترین اهداف نظام های آموزشی به شمار می رود. آموزش و پرورش معاصر دیگر محدود به انتقال دانش و محفوظات نیست، بلکه رسالت اصلی آن، پرورش انسان های خلاق، تحلیل گر و توانمند در حل مسائل زندگی واقعی است. در این میان، معلمان به عنوان کلیدی ترین عناصر نظام آموزشی، نقش تعیین کننده ای در جهت دهی به تفکر، خلاقیت و رشد ذهنی دانش آموزان ایفا می کنند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و بررسی اهمیت پرورش خلاقیت و مهارت های تفکر نقاد توسط معلمان در مدارس ایران انجام شده است. در این تحقیق تلاش شده تا ضمن تبیین مفهوم خلاقیت و تفکر نقاد، جایگاه این دو مهارت در برنامه های درسی و شیوه های آموزشی معلمان مورد بررسی قرار گیرد. روش پژوهش به صورت توصیفی–تحلیلی بوده و داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای، بررسی اسناد آموزشی و مصاحبه با گروهی از معلمان و کارشناسان تعلیم و تربیت گردآوری شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که پرورش خلاقیت و تفکر نقاد به طور مستقیم با نوع نگرش، دانش حرفه ای و شیوه های تدریس معلمان در ارتباط است. بسیاری از معلمان در عمل، به دلیل فشارهای نظام آموزشی، تراکم محتوای درسی، نبود حمایت سازمانی و کمبود منابع آموزشی، فرصت کافی برای پرداختن به فعالیت های خلاق و انتقادی را ندارند. با این حال، پژوهش ها نشان می دهد معلمانی که از روش های تدریس فعال، پروژه محور و گفت وگو محور بهره می گیرند، تاثیر چشمگیری در رشد تفکر خلاق و نقادانه ی دانش آموزان دارند. نتیجه ی کلی پژوهش حاکی از آن است که نظام آموزش و پرورش ایران نیازمند بازنگری در رویکردهای سنتی تدریس و تمرکز بر روش های پرورش محور است؛ به گونه ای که معلمان نه تنها انتقال دهنده ی اطلاعات، بلکه تسهیل گر فرآیند یادگیری و پرورش دهنده ی تفکر مستقل دانش آموزان باشند. در نهایت، این تحقیق پیشنهاد می کند که برنامه های آموزشی معلمان باید به سمت توسعه ی مهارت های خلاقیت، تفکر انتقادی و نوآوری آموزشی حرکت کند تا بتوان زمینه ساز تربیت نسل خلاق، آگاه و مسئله محور در جامعه ی امروز شود.

کلیدواژه ها:

خلاقیت ، تفکر نقاد ، آموزش و پرورش ، مهارت های فکری ، نقش معلم