نقش معلم در ارتقای خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان

در دنیای پیچیده و پویای آموزش امروزی، موفقیت تحصیلی دانش آموزان صرفا به توانایی های شناختی آنان وابسته نیست، بلکه عوامل روان شناختی چون خودکارآمدی تحصیلی نقش تعیین کننده ای در عملکرد آموزشی ایفا می کنند. خودکارآمدی تحصیلی به باور دانش آموز درباره توانایی خود در سازماندهی و انجام فعالیت های درسی برای نیل به موفقیت اطلاق می شود و عامل نیرومندی در جهت دهی انگیزش، تلاش و پشتکار او در فرآیند یادگیری به شمار می رود. در این میان، معلم به عنوان عنصر محوری نظام آموزشی، نقش بی بدیلی در شکل گیری و تقویت این باور در دانش آموزان دارد. سبک تدریس، نحوه بازخورد، میزان حمایت عاطفی، نوع رابطه معلم-شاگرد و ایجاد فضای امن روانی، همگی از جمله عواملی اند که می توانند در تقویت یا تضعیف احساس خودکارآمدی تحصیلی تاثیرگذار باشند. پژوهش های متعدد حاکی از آن است که معلمانی که با استفاده از روش های یاددهی-یادگیری فعال، تقویت کننده و مشارکتی به آموزش می پردازند، می توانند در دانش آموزان حس توانمندی، کنترل و اعتماد به نفس در انجام تکالیف تحصیلی را ایجاد و تقویت کنند. همچنین، وجود تعاملات مثبت و حمایت گرایانه بین معلم و دانش آموز زمینه ساز تجربه موفقیت های مکرر، کاهش اضطراب تحصیلی و افزایش انگیزش درونی می شود که همگی مولفه های ارتقای خودکارآمدی هستند. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی ابعاد گوناگون تاثیرگذاری معلم بر باور خودکارآمدی دانش آموزان می پردازد و تلاش می کند تا با تبیین سازوکارهای این تاثیرگذاری، چشم اندازی کاربردی برای مربیان، معلمان و سیاست گذاران آموزشی فراهم آورد. یافته ها و تحلیل ها نشان می دهند که سرمایه گذاری بر توسعه حرفه ای معلمان، آموزش مهارت های ارتباطی و روان شناختی، و ارتقای آگاهی آنان نسبت به اهمیت نقش شان در فرآیند رشد تحصیلی و روانی دانش آموزان، ضرورتی انکارناپذیر برای نظام های آموزشی اثربخش و انسان محور است.