تحول بنیان های کالبدی حریم و خلوت در مراکز اقامتی ایرانی

بازخوانی مفاهیم معماری گذشته از راهکارهای حفظ اصول بنیادین معماری اصیل ایرانی فراموش شده و رفع کمبودهای حاصل از این فراموشی است. حریم و خلوت از اصول معماری ایرانی است که نیازهای انسانی از جمله امنیت، درونگرایی و تعاریفی در خصوص فضای شخصی و قلمرو را معنا می بخشد. فضاهای اقامت موقت فضاهای اجتماعی هستند که با طراحی مناسب، باعث تجربه فردی خاطره انگیز و زمینه ساز اتفاقات و برخوردهای مناسب انسانی، روانی، اجتماعی، فرهنگی خواهندشد. هدف این پژوهش بازشناسی و خوانش زمانمند عوامل موثر بر تحول کالبدی حریم و خلوت در مراکز اقامت ایرانی است. چرا که مفاهیم ذکر شده با فرهنگ ایرانی عجین شده و تغییرات الگوی اقامتگاه ها در سال های اخیر باعث کمرنگ شدن و گاهی حذف این مفاهیم از کالبد معماری بناها شده است. روش تحقیق موردی و توصیفی- تحلیلی است، اطلاعات حاصله از طریق مقایسه و تفسیر، مورد بررسی قرارگرفته است. یافته ها نشان داد که اصول حفظ حریم و خلوت در بناهای اقامتی، در طی زمان دچار تغییراتی ناشی از تحولات اجتماعی، اقتصادی و مذهبی موثر بر کالبد معماری هر دوره شده است. شناخت اصول کالبدی حریم و خلوت مراکز اقامتی معاصر نشان داد که ایجاد فضاهای بینابین و سلسله مراتب کالبدی، طراحی مرزهای فضایی و عرصه بندی فضا و در نتیجه شرایط مطلوب کالبدی در جهت تامین حریم دسترسی، بصری و صوتی و نهایتا دستیابی به حریم روانی موثر است.

کلیدواژه ها:

مراکز اقامتی ، حریم وخلوت ، سلسله مراتب ، فضای بینابینی ، حریم روانی.