فرقه گرایی به مثابه ساختار ایستا در سه گانه ابوتراب خسروی

این پژوهش با هدف تحلیل فرقه گرایی به مثابه یک ساختار مولار در سه گانه ابوتراب خسروی، شامل اسفار کاتبان، رود راوی و ملکان عذاب، انجام شده است. با تکیه بر نظریات ژیل دلوز و فلیکس گتاری، به ویژه مفاهیمی مانند ساختارهای مولار در تقابل با ساختارهای ریزوماتیک، نشان داده می شود که فرقه گرایی در این سه گانه با سازوکارهایی همچون سرکوب میل، نفی بس گانگی، انسداد خطوط گریز، بازقلمروگذاری قلمروزدایی ها و جایگزینی سوژه های منقاد به جای بدن بی اندام، به بازتولید ساختارهای سلسله مراتبی، متمرکز و ایستا می پردازد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با خوانش انتقادی متون، استدلال می کند که خسروی از طریق روایت های پیچیده، نه تنها ماهیت سرکوبگرانه و غیرپویای فرقه ها را افشا می کند، بلکه با تقبیح خرافه پرستی و جزمیت، به بازنمایی تنش میان ساختارهای مولار (نظم تحمیلی) و ساختارهای مولکولی (امکان رهایی) می پردازد. در راستای روش تحقیق، این مطالعه با اتکا به تحلیل متن روایی و رویکرد بینارشته ای، به واکاوی نشانه های فرقه گرایی در لایه های داستانی، شخصیت پردازی و گفتمان های ایدئولوژیک متن پرداخته است. داده ها از طریق استخراج مضامین مرتبط با سازوکارهای سلطه و تقابل آن ها با عناصر ریزوماتیک گردآوری شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که سه گانه خسروی، به مثابه متنی ضدفرقه گرا عمل می کند که با آشکارسازی مکانیزم های سلطه، خواننده را به بازاندیشی درباره خطرات تثبیت هویت های جمعی بسته فرامی خواند. از طریق تقابل شخصیت های منفعل (سوژه های مولار) با شخصیت های چندبعدی (سوژه های مولکولی)، متن به خواننده نشان می دهد که چگونه فرقه ها با مهار میل و تحدید آزادی، امکان هرگونه دگرگونی یا گریز را سلب می کنند. این یافته ها نه تنها درک عمیق تری از سه گانه خسروی را باعث می شوند، بلکه در مطالعات ادبی معاصر درباره پیوند ادبیات و نقد ایدئولوژی نیز کاربرد دارند.

کلیدواژه ها:

فرقه گرایی ، ژیل دلوز ، ساختار مولار ، سرکوب میل ، ابوتراب خسروی