نقش معلم در ایجاد روحیه پرسشگری در دانش آموزان

پرسشگری به عنوان یکی از مولفه های کلیدی در فرایند یادگیری فعال، تفکر انتقادی و رشد شناختی دانش آموزان شناخته می شود. در نظام های آموزشی موفق، پرورش این مهارت نه تنها یک هدف آموزشی بلکه یکی از ابزارهای بنیادین برای ارتقای کیفیت یاددهی-یادگیری تلقی می شود. معلم، به عنوان مهم ترین عنصر انسانی در کلاس درس، نقش بنیادینی در تقویت یا تضعیف روحیه پرسشگری ایفا می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل نقش معلم در ایجاد و تقویت روحیه پرسشگری در میان دانش آموزان، به روش توصیفی-تحلیلی به نگارش درآمده است. در این راستا، عوامل موثر در فرایند معلم محور همچون سبک تدریس، شیوه های ارزشیابی، الگوی تعامل معلم و دانش آموز، نحوه مدیریت کلاس، میزان حمایت از تفکر مستقل و فضای روانی-عاطفی کلاس مورد بررسی قرار گرفته اند.یافته های تحلیلی نشان می دهند که معلمان با به کارگیری روش های فعال تدریس همچون یادگیری مبتنی بر مسئله، روش سقراطی، گفتگوهای انتقادی و روش تحقیق محور، می توانند محیطی مشوق برای پرسشگری فراهم سازند. همچنین، ایجاد احساس امنیت روانی در کلاس و پرهیز از سرزنش یا تحقیر دانش آموزان در هنگام مطرح کردن سوالات به ظاهر ساده یا غیرمتعارف، در شکل گیری و تداوم این روحیه نقشی کلیدی دارد. از سوی دیگر، ارزشیابی های سنتی که صرفا بر حفظیات و پاسخ های قالبی تاکید دارند، در تضاد با تقویت کنجکاوی ذهنی و انگیزش درونی دانش آموزان هستند. به همین دلیل، بازنگری در شیوه های ارزیابی، هم راستا با اهداف پرورش پرسشگری، ضروری است.نتایج این مقاله تاکید می کنند که نقش معلم فراتر از انتقال دهنده دانش است؛ بلکه معلم باید به عنوان تسهیل گر یادگیری، مشوق تفکر مستقل و محرک کنجکاوی علمی عمل کند. در این مسیر، توانمندسازی حرفه ای معلمان، آموزش مهارت های ایجاد تعامل اثربخش، و آگاهی بخشی درباره اهمیت پرورش پرسشگری در میان معلمان، از گام های کلیدی محسوب می شود. این مقاله در پایان پیشنهادهایی کاربردی برای تقویت این نقش مهم ارائه می دهد که می تواند در سیاست گذاری های آموزشی و برنامه ریزی درسی مورد استفاده قرار گیرد.