اعدام ضرورت بشریت

مجازات اعدام به عنوان شدیدترین نوع کیفر در نظام های حقوقی جهان، از منظرهای گوناگون فقهی، اخلاقی و اجتماعی محل بحث و مناقشه است. در حقوق اسلامی، تشریع این مجازات نه از سر انتقام گیری فردی، بلکه در راستای برقراری عدالت، حفظ نظم عمومی، پاسداری از حق حیات و صیانت از ارزش های الهی است. این مقاله با رویکردی فلسفی و کیفرشناختی، ضمن بررسی مبانی، اهداف و فلسفه ی تشریع مجازات اعدام در فقه امامیه، به نقد دیدگاه های مخالف پرداخته و ضرورت استمرار آن را در چارچوب عدالت الهی و امنیت اجتماعی تبیین می کند. یافته ها نشان می دهد که اسلام، در عین پذیرش مجازات اعدام، با پیش بینی نهادهایی چون عفو، توبه و دیه، به کنترل و محدودسازی اجرای آن پرداخته و بدین سان، عدالت کیفری رحمانی را در نظام جزای خود تحقق بخشیده است.اسلام با نگاه کیفرشناسانه، مجازات اعدام را نه به عنوان پایان حیات، بلکه آغاز توازن اجتماعی می نگرد؛ نقطه ای که عدالت فردی و جمعی در هم می آمیزند تا «حیات جامعه» استمرار یابد، چنان که قرآن کریم می فرماید: «و لکم فی القصاص حیاه یا اولی الالباب». این تعبیر، فلسفه ی نهایی تشریع مجازات اعدام را در منطق اسلامی روشن می سازد؛ یعنی حیات اجتماعی بر محور عدل و نظم شکل می گیرد.در دیدگاه فقه امامیه، اعدام در جرایم حدی، قصاصی و حکومتی نه انتقام، بلکه صیانت از ارزش های اخلاقی و الهی جامعه است چه آنجا که قتل عمدی به تلاطم روانی خانواده های قربانی منتهی می شود، و چه آن گاه که جرم ارتداد یا محاربه، بنیان امنیت امت را تهدید می کند.این پژوهش بر آن است که نشان دهد، فلسفه ی تشریع مجازات اعدام در اسلام، برآمده از سنتی عقلانی و الهی است؛ سنتی که در آن مجازات، ابزاری برای بازسازی انگیزه ی خیر در انسان ها محسوب می شود. به بیان دیگر، در پس این حکم، فلسفه ای نهفته که میان عدالت و رحمت تعادل برقرار می کند: اجرای قصاص، اگرچه پایان حیات مجرم است، اما در حقیقت، آغاز حیات جامعه ای عادلانه است.

کلیدواژه ها:

اعدام ، فلسفه مجازات ، فقه امامیه ، عدالت کیفری ، کیفرشناسی