مدیریت ریسک آتش سوزی در مناطق فشرده و قدیمی شهرها: چالش ها و راهکارهای شهرداری ها

مناطق فشرده و قدیمی شهرها از جمله محله های تاریخی، بافت های فرسوده و مناطق حاشیه نشین به دلیل ساختارهای نامناسب، تراکم بالا، عرض معابر کم و کمبود زیرساخت های ایمنی، بیشترین آسیب پذیری را در برابر حوادث آتش سوزی دارند. این پژوهش با هدف شناسایی چالش های مدیریت ریسک آتش سوزی در این مناطق و ارائه راهکارهای عملیاتی از سوی شهرداری ها طراحی شده است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و ترکیبی (کیفی-کمی) است. داده ها از طریق مشاهده میدانی در ۱۲ محله قدیمی سه شهر تهران، اصفهان و تبریز، مصاحبه با ۱۸ خبره (شامل شهرداران منطقه، فرماندهان آتش نشانی و معماران شهری) و تحلیل اسناد برنامه ریزی شهری جمع آوری شدند. یافته ها نشان می دهد که مهم ترین چالش ها عبارتند از: عدم دسترسی خودروهای آتش نشانی (به دلیل عرض معابر کمتر از ۴ متر)، کمبود نقاط آبرسانی، استفاده گسترده از مصالح قابل اشتعال، و ضعف در سیستم های هشدار و ارتباطی. در مقابل، راهکارهایی مانند ایجاد مسیرهای دسترسی اضطراری، نصب سیستم های اطفاء محلی، بازسازی تدریجی بافت ها با رویکرد ایمنی و تشکیل تیم های ایمنی محله محور می توانند ریسک را به طور چشمگیری کاهش دهند. این مقاله بر لزوم تلفیق برنامه ریزی شهری، مهندسی ایمنی و مشارکت شهروندی در مدیریت ریسک آتش سوزی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

مناطق فشرده شهری ، بافت قدیمی ، مدیریت ریسک آتش سوزی ، شهرداری ، دسترسی اضطراری ، بازسازی ایمن