نقش ارتباط عاطفی معلم و دانش آموز در کاهش مشکلات رفتاری

ارتباط عاطفی بین معلم و دانش آموز به عنوان یکی از مولفه های اساسی فرآیند یاددهی–یادگیری شناخته می شود که تاثیر عمیقی بر رفتار، انگیزه و کیفیت تعاملات آموزشی دارد. پژوهش های متعددی نشان داده اند که دانش آموزانی که با معلمان خود رابطه عاطفی مثبت و مبتنی بر اعتماد و احترام متقابل دارند، نه تنها عملکرد تحصیلی بهتری دارند، بلکه مشکلات رفتاری آن ها نیز به طور قابل توجهی کاهش می یابد. هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش ارتباط عاطفی معلم و دانش آموز در کاهش مشکلات رفتاری و شناسایی عوامل موثر در تقویت این ارتباط است.این پژوهش با استفاده از رویکرد ترکیبی کیفی–کمی طراحی شد. در بخش کیفی، مصاحبه هاینیمه ساختاریافته با ۲۵ معلم و ۱۵ دانش آموز انجام شد تا تجربه های واقعی آن ها در زمینه ارتباط عاطفی و رفتارهای مشکل سازجمع آوری شود. تحلیل داده های کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون (Thematic Analysis) انجام شد و چهار محور اصلی شامل اعتماد متقابل، توجه فردی، مدیریت هیجانات و تشویق هوشمندانه به عنوان مولفه های کلیدی شناسایی گردید. در بخش کمی، پرسشنامه محقق ساخته در بین ۳۵۰ دانش آموز و ۹۰ معلم توزیع شد و با استفاده از نرم افزارSPSS و تحلیل آماری شامل آزمون های همبستگی، تحلیل رگرسیون و آزمون t، میزان اثرگذاری ارتباط عاطفی بر کاهش مشکلات رفتاری بررسی شد.نتایج پژوهش نشان داد که وجود رابطه عاطفی مثبت و مستمر بین معلم و دانش آموز با کاهش رفتارهای مشکل ساز مانند بی انضباطی، خشونت کلامی، پرخاشگری و عدم همکاری ارتباط معنادار دارد (p < ۰.۰۱). همچنین تحلیل ها نشان داد که توجه فردی معلم به دانش آموز، همدلی در مواجهه با مشکلات، ارائه بازخورد سازنده و ایجاد محیط حمایت کننده از مهم ترین عوامل کاهش مشکلات رفتاری هستند. یافته های کیفی نیز بر اهمیت اعتماد متقابل، احترام، گوش دادن فعال و شناخت نیازهای فردی دانش آموز تاکید دارند.این پژوهش نشان می دهد که ارتباط عاطفی قوی می تواند به عنوان یک ابزار موثر مدیریتی و تربیتی برای کاهش مشکلات رفتاری عمل کند و نقش اساسی در ارتقای سلامت روانی، انگیزه و مشارکت اجتماعی دانش آموزان دارد. بر اساس نتایج، پیشنهاد می شود که برنامه های آموزشی و تربیتی معلمان شامل آموزش مهارت های ارتباطی، مدیریت هیجانات، و ایجاد محیط های یادگیری حمایتی باشد تا همزمان با تقویت ارتباط عاطفی، مشکلات رفتاری کاهش یابد.درجمع بندی، این پژوهش تاکید می کند که ارتباط عاطفی بین معلم و دانش آموز نه تنها یک عامل روانشناختی بلکه یک ابزار آموزشی و مدیریتی حیاتی است که می تواند به طور چشمگیری کیفیت یادگیری و رفتار دانش آموزان را ارتقا دهد.

کلیدواژه ها:

ارتباط عاطفی ، معلم و دانش آموز ، مشکلات رفتاری ، مدیریت کلاس ، سلامت روان دانش آموز ، انگیزه یادگیری ، همدلی آموزشی