تاثیر برنامه های مشاوره ای پیشگیرانه بر کاهش افت تحصیلی و ترک تحصیل در دانش آموزان مدارس

این مقاله مروری با هدف تحلیل و ترکیب شواهد پژوهشی در خصوص تاثیر برنامه های مشاوره ای پیشگیرانه بر دو پیامد منفی آموزشی، یعنی افت تحصیلی و ترک تحصیل در دانش آموزان مدارس تدوین شده است. افت تحصیلی و ترک تحصیل از جمله جدی ترین چالش هایی هستند که نظام آموزشی در سطح جهان و ایران با آن مواجه است و عواقب اجتماعی، اقتصادی و فردی گسترده ای به دنبال دارد. در پاسخ به این بحران، مدل های مشاوره ای سنتی درمان محور، جای خود را به رویکردهای پیشگیرانه و توسعه ای داده اند. این برنامه های پیشگیرانه اغلب شامل آموزش مهارت های اجتماعی-عاطفی، مدیریت استرس، تقویت خودکارآمدی و بهبود تعامل خانواده و مدرسه هستند. مرور مطالعات انجام شده (بیشتر با طرح های نیمه آزمایشی و پیمایشی) در این زمینه نشان می دهد که مداخلات مشاوره ای پیشگیرانه، تاثیر معناداری در کاهش هر دو پدیده دارند. شواهد حاکی از آن است که برنامه های متمرکز بر مهارت های تاب آوری و ارتباط موثر، به طور خاص توانسته اند میزان افت تحصیلی را در گروه های پرخطر کاهش دهند. همچنین، مداخلات چندلایه و جامع که شامل غربالگری زودهنگام و حمایت نظام مند هستند، به طور اثربخشی نرخ ترک تحصیل را پایین آورده اند. مکانیسم اصلی این تاثیرگذاری، تقویت عوامل محافظت کننده (مانند تعلق به مدرسه و انگیزش تحصیلی) در برابر عوامل خطر (مانند مشکلات خانوادگی و ضعف اقتصادی) گزارش شده است. نتیجه گیری می شود که سرمایه گذاری در مشاوره پیشگیرانه، نه تنها از نظر اجتماعی مسئولانه است، بلکه یک راهبرد اقتصادی بلندمدت برای ارتقای کیفیت آموزش محسوب می شود.