آموزش خلاقانه در مدارس و تلفیق هنر و علم برای تقویت تفکر انتقادی

تفکر انتقادی (Critical Thinking)، به عنوان توانایی تحلیل، ارزیابی شواهد و استدلال منطقی برای تصمیم گیری آگاهانه، یکی از مهم ترین اهداف نظام های آموزشی در قرن بیست و یکم است. این مهارت نیازمند یک پارادایم آموزشی خلاقانه (Creative Pedagogy) است که رویکردهای سنتی و تک رشته ای را به چالش می کشد. این پژوهش به تحلیل جامع آموزش خلاقانه در مدارس و تلفیق هنر و علم برای تقویت تفکر انتقادی می پردازد. این پژوهش بر این مبنا استوار است که "تلفیق نظام مند هنر (Arts) در حوزه های علمی، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM)، که با عنوان STEAM شناخته می شود، با تحریک هم زمان تفکر واگرا (Divergent Thinking) و تفکر همگرا (Convergent Thinking)، محیطی غنی و میان رشته ای برای پرورش مولفه های کلیدی تفکر انتقادی فراهم می آورد." هنر، فرآیندهای ذهنی مانند تولید ایده های نو، مشاهده دقیق و بیان مفهوم را تقویت می کند، در حالی که علم، تحلیل منطقی و روش شناسی ساختاریافته را ارائه می دهد. همکاری این دو حوزه، به دانش آموزان می آموزد که مسائل پیچیده را از زوایای متعدد تحلیل کنند. مبانی نظری این پژوهش بر تئوری آموزش خلاق (Creative Education Theory)، مدل یادگیری مبتنی بر STEAM و نظریه شناختی تفکر انتقادی استوار است. یافته ها حاکی از آن است که پروژه های مبتنی بر هنر و علم، به طور معناداری توانایی دانش آموزان در استدلال، ارزیابی منابع و حل مسائل غیرساختاریافته را بهبود می بخشند. با این وجود، چالش های مهمی مانند مقاومت معلمان در برابر تدریس میان رشته ای و نیاز به بازنگری در ارزیابی های تک بعدی وجود دارد. در نهایت، راهکارهای عملی و مبتنی بر شواهد برای طراحان برنامه درسی، معلمان و مدیران ارائه می شود تا از پتانسیل تحولی تلفیق هنر و علم برای تربیت نسل آینده متفکران انتقادی بهره ببرند.

کلیدواژه ها:

آموزش خلاقانه ، تفکر انتقادی ، تلفیق هنر و علم ، آموزش STEAM ، تفکر واگرا ، برنامه درسی میان رشته ای ، نوآوری آموزشی.