رابطه هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی با سازگاری دانش آموزان در مدرسه

سازگاری با محیط مدرسه یکی از مهم ترین عوامل موفقیت تحصیلی، اجتماعی و روانی دانش آموزان است. این سازگاری، که ابعاد مختلفی از جمله سازگاری تحصیلی، اجتماعی و عاطفی را در بر می گیرد، تحت تاثیر متغیرهای متعددی قرار دارد. در دهه های اخیر، توجه ویژه ای به نقش عوامل غیرشناختی مانند هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی در تبیین تفاوت های فردی در عملکرد و سازگاری دانش آموزان شده است. هدف از این مقاله مروری، بررسی جامع رابطه هوش هیجانی (EQ) و مهارت های اجتماعی با سازگاری دانش آموزان در مدرسه است. هوش هیجانی به عنوان توانایی درک، استفاده، مدیریت و تنظیم هیجانات خود و دیگران، نقشی کلیدی در تعاملات بین فردی و درون فردی ایفا می کند. دانش آموزانی که از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند، توانایی بیشتری در مدیریت استرس، کنترل تکانه ها و همدلی با دیگران دارند که همگی از مولفه های اساسی سازگاری هستند. از سوی دیگر، مهارت های اجتماعی شامل مجموعه ای از رفتارهای آموخته شده و مقبول اجتماعی است که فرد را قادر می سازد تا با دیگران به طور موثر ارتباط برقرار کرده و از تعارضات اجتناب کند. این مهارت ها به طور مستقیم بر کیفیت روابط با همسالان و معلمان تاثیر گذاشته و زمینه را برای پذیرش اجتماعی و در نتیجه، سازگاری بهتر با محیط مدرسه فراهم می آورند. در این مقاله، با استفاده از روش مروری-کتابخانه ای، به تحلیل و بررسی مبانی نظری و پیشینه پژوهشی موجود در این حوزه پرداخته شده است. یافته های پژوهش های متعدد داخلی و خارجی حاکی از آن است که بین هوش هیجانی و مولفه های آن (مانند خودآگاهی، خودتنظیمی، انگیزش، همدلی و مهارت های اجتماعی) و همچنین بین مهارت های اجتماعی (مانند مهارت ارتباطی، همکاری و حل تعارض) با ابعاد مختلف سازگاری دانش آموزان (تحصیلی، اجتماعی و عاطفی) رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. این یافته ها نشان می دهند که هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی به عنوان پیش بینی کننده های قوی برای سازگاری دانش آموزان عمل می کنند. در نهایت، این مقاله با تاکید بر اهمیت این دو متغیر، پیشنهادهایی را برای والدین، مربیان و سیاست گذاران آموزشی در جهت طراحی و اجرای برنامه های آموزشی با هدف تقویت هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی دانش آموزان به منظور بهبود سازگاری و سلامت روان آن ها ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

هوش هیجانی ، مهارت های اجتماعی ، سازگاری دانش آموزان ، سازگاری اجتماعی ، سازگاری تحصیلی.