سفر قهرمان در شاهنامه: تحلیل کهن الگوی «رستاخیز» در هفت خوان رستم

شاهنامه اثر بی نظیر فردوسی، به عنوان حماسه ملی ایران، سرشار از الگوهای کهن اساطیری و روایت های نمادین است که تجربه انسانی و فراز و نشیب های قهرمانان را بازتاب می دهد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل کهن الگوی «رستاخیز» در هفت خوان رستم و بررسی تطبیقی آن با ساختار سفر قهرمان انجام شده است. این مطالعه از روش تحلیل محتوا و رویکرد کیفی بهره می برد و با تمرکز بر مراحل مختلف هفت خوان، نحوه شکل گیری شخصیت رستم، مواجهه با آزمون ها و چالش ها، و بازگشت او به جامعه مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که هفت خوان رستم به روشنی مراحل کلاسیک سفر قهرمان (دعوت به ماجرا، عبور از آستانه، مواجهه با دشمنان و خطرات، دستیابی به هدف، بازگشت و انتقال تجربه) را منعکس می کند و کهن الگوی «رستاخیز» در هر مرحله به صورت نمادین حضور دارد. این کهن الگو، نه تنها مبارزه قهرمان با نیروهای تهدیدکننده را نشان می دهد، بلکه فرایند رشد، تحول و بالندگی اخلاقی و معنوی او را نیز ترسیم می کند. تحلیل متون شاهنامه همچنین نشان داد که رستم با عبور از هفت خوان، نوعی رستاخیز شخصیتی را تجربه می کند که بر تقویت هویت ملی، ارج نهادن به ارزش های اخلاقی و شجاعت فردی تاکید دارد. نتایج این پژوهش می تواند به درک بهتر ساختار حماسی شاهنامه، الگوهای قهرمانی و نقش اساطیری در شکل دهی ارزش های فرهنگی و تربیتی کمک کند.

کلیدواژه ها:

شاهنامه ، سفر قهرمان ، رستم ، هفت خوان ، کهن الگو ، رستاخیز.