افراط گرایی به مثابه انتقام ناخودآگاه، تحلیل روانکاوانه تبدیل رنج شخصی به پروژه ی جمعی آزار دینی

این مقاله با بررسی یک پارادوکس اساسی در پدیده افراط گرایی دینی آغاز می شود: چگونه است که سخت گیرترین مدافعان یک دین، در عمل با اجرای خشونت بار و غیرمنعطف احکام، به بی زارسازی مردم از دین می پردازند؟ در پاسخ به این پرسش، مقاله با بهره گیری از چارچوب روانکاوی اجتماعی، این فرضیه را به آزمون می گذارد که افراط گرایی دینی در مواردی، نه برآمده از ایمانی ناب، که شکل وارونه ای از خشم ناخودآگاه علیه خود دین است. بر اساس این تحلیل، افراط گرایی به عنوان یک مکانیسم دفاعی جمعی عمل می کند که هدف آن «انتقال چرخه رنج» و «عقده گشایی» از طریق تکرار الگوهای آزاردهنده (بازآفرینی الگوهای آزاردهنده) است. افرادی که خود در سیستم های آموزشی و تربیتی سخت گیر، قربانی اجرای تحمیلی و رنج آور دین شده اند، برای تخلیه خشم فروخفته خود، به «واکنش وارونه» روی می آورند. آنان به جای طرد آشکار دین، با پافشاری افراطی بر اجرای همان احکام، به گونه ای ناخودآگاه در پی انتقام از ساختارها و قرائتی از دین هستند که منشا رنج اولیه آنان بوده است مطالعه موردی طالبان به عنوان نمونه ای از «پروژه عقده گشایی جمعی» نشان می دهد که چگونه سیاست هایی چون محرومیت از آموزش، مجازات های شدید و اجبارهای اخلاقی، در عمل به ایجاد نفرت از دین و تضعیف بنیان های معنوی آن می انجامد. این مقاله هشدار می دهد که هر نظام دینی یا آموزشی که بر پایه اجبار و ایجاد رنج استوار باشد، در درازمدت، به جای پرورش مومنان راستین، به بازتولید چرخه معیوب رنج و پرورش انتقام جویان ناخودآگاهی می انجامد که بزرگ ترین تهدید برای خود آن دین محسوب می شوند.

کلیدواژه ها:

افراط گرایی دینی ، روان کاوی اجتماعی ، ناخودآگاه جمعی ، انتقال رنج ، بنیاد گرایی