نقش جغرافیا در تربیت شهروندی و آموزش حقوق محیط زیستی

جغرافیا به عنوان علمی میان رشته ای که به مطالعه روابط متقابل انسان و محیط می پردازد، در دهه های اخیر جایگاهی بنیادین در شکل دهی به مفهوم «شهروندی پایدار» یافته است. تربیت شهروندی در عصر بحران های زیست محیطی، تغییر اقلیم و گسترش نابرابری های فضایی، نیازمند نگاهی عمیق به پیوند میان مکان، فضا و رفتار انسانی است. از سوی دیگر، آموزش حقوق محیط زیستی در نظام های آموزشی و فرهنگی کشورها نقشی حیاتی در ارتقای آگاهی و مسئولیت پذیری نسل های آینده دارد. هدف این پژوهش بررسی نقش جغرافیا در فرآیند تربیت شهروندی با تاکید بر آموزش حقوق محیط زیستی است. روش پژوهش بر پایه رویکرد توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع اسنادی، مقالات علمی، اسناد سازمان های بین المللی (مانند UNESCO و UNEP) و متون دانشگاهی فارسی و انگلیسی استوار است. نتایج نشان می دهد که آموزش جغرافیا، از طریق مفاهیمی چون مکان مندی، حس تعلق به سرزمین، شناخت اکوسیستم ها و درک ارتباط انسان با محیط، بستری موثر برای شکل گیری شهروندانی آگاه به مسئولیت های زیست محیطی فراهم می آورد. علاوه بر این، آموزش جغرافیایی حقوق محیط زیستی، به ویژه در سطوح پایه و آموزش عالی، موجب ارتقای سواد محیط زیستی، تقویت تفکر انتقادی و در نهایت نهادینه سازی فرهنگ زیست پذیری شهری می شود. بدین ترتیب، جغرافیا نه تنها دانشی ناظر بر توصیف فضا، بلکه ابزاری تربیتی برای تحقق توسعه پایدار و عدالت محیطی است.یافته های پژوهش بیانگر آن است که گنجاندن محتوای جغرافیایی در آموزش حقوق محیط زیستی، سبب می شود فراگیران رابطه ای فعال با محیط برقرار کنند و به شهروندانی مسئول، آگاه و کنشگر در برابر چالش های زیست محیطی بدل شوند.

کلیدواژه ها:

کلیدواژگان: جغرافیا ، تربیت شهروندی ، آموزش محیط زیستی ، حقوق محیط زیست ، توسعه پایدار ، شهروندی پایدار