سنجش تاب آوری سازمانی مدارس در برابر شوک های بیرونی و طراحی راهبردها

تاب آوری سازمانی (Organizational Resilience)، به توانایی یک سازمان برای پیش بینی، جذب، سازگاری و بهبود یافتن از شوک ها و اختلالات بیرونی اشاره دارد. در نظام های آموزشی، این شوک ها می توانند شامل پاندمی ها (مانند کووید-۱۹)، بلایای طبیعی، بحران های اقتصادی، یا تغییرات ناگهانی سیاست های دولتی باشند که بقا و اثربخشی مدرسه را به چالش می کشند. این پژوهش به تحلیل جامع سنجش تاب آوری سازمانی مدارس در برابر شوک های بیرونی و طراحی راهبردها می پردازد. این پژوهش بر این مبنا استوار است که "تاب آوری مدرسه، یک مولفه حیاتی و قابل اندازه گیری از مدیریت ریسک است و مدل های سنجش آن باید فراتر از زیرساخت های فیزیکی، ظرفیت های نرم افزاری (مانند آمادگی فناوری، رهبری توزیع شده و سرمایه اجتماعی جامعه مدرسه) را در بر گیرند." سنجش تاب آوری، به مدارس این امکان را می دهد که نقاط ضعف حیاتی خود را پیش از وقوع بحران شناسایی کرده و راهبردهای پیشگیرانه و واکنشی هدفمند (مانند توسعه ظرفیت آموزش ترکیبی یا ایجاد شبکه های پشتیبانی اجتماعی-اقتصادی) را به اجرا درآورند. مبانی نظری این پژوهش بر تئوری سیستم های انطباقی پیچیده (Complex Adaptive Systems - CAS)، مدل های سه مرحله ای تاب آوری (پیش بینی، جذب، بازیابی) و نظریه رهبری در بحران (Crisis Leadership Theory) استوار است. یافته ها حاکی از آن است که تمرکز بر ظرفیت های فرهنگی و ارتباطی (مانند اعتماد متقابل میان معلم و مدیر و انعطاف پذیری برنامه درسی) بیش از تمرکز صرف بر منابع مالی، تاثیر معناداری بر اثربخشی تاب آوری سازمان دارد. با این حال، چالش های مهمی مانند فقدان مدل های سنجش استاندارد شده برای مدارس، مقاومت در برابر سرمایه گذاری در آمادگی پیشگیرانه (Proactive Preparedness) و فرسودگی شغلی در شرایط بحرانی وجود دارد. در نهایت، یک چارچوب عملی برای سنجش و توسعه راهبردهای تاب آوری به منظور تضمین تداوم آموزشی (Educational Continuity) و حفاظت از رفاه جامعه مدرسه ارائه می شود.

کلیدواژه ها:

تاب آوری سازمانی ، شوک های بیرونی ، مدیریت بحران ، سنجش تاب آوری ، رهبری در بحران ، سیستم های انطباقی ، تداوم آموزشی.