تحلیل اثربخشی مداخلات مبتنی بر ذهن آگاهی (Mindfulness) بر کاهش اضطراب امتحان، ارتقاء عملکردهای اجرایی و تقویت حافظه ی کاری در دانش آموزان دوره متوسطه

پیش زمینه و هدف: اضطراب امتحان یک عامل تضعیف کننده عملکرد تحصیلی است که با اشغال منابع شناختی، به طور مستقیم کارایی حافظه ی کاری (Working Memory) را کاهش می دهد. این مقاله مروری تحلیلی با هدف بررسی و تحلیل تاثیر مداخلات ذهن آگاهی (مانند مدیتیشن متمرکز و تنفس آگاهانه) بر دو متغیر کلیدی: کاهش اضطراب امتحان و تقویت حافظه ی کاری در دانش آموزان دوره متوسطه (راهنمایی و دبیرستان) تدوین شده است.روش بررسی: این مرور بر پایه تحلیل نظام مند مطالعات تجربی، نیمه تجربی و فراتحلیل ها (Meta-Analyses) در حوزه روانشناسی تربیتی و شناختی (از سال ۲۰۱۵ به بعد) انجام شده است. تمرکز اصلی بر ارزیابی کمی گزارش هایی است که از ابزارهای استاندارد (مانند مقیاس های اضطراب امتحان و آزمون های ظرفیت حافظه ی کاری) استفاده کرده اند.یافته های کلیدی: نتایج پژوهش ها به طور قاطع نشان می دهد که ذهن آگاهی با افزایش تنظیم هیجانی و تمرکز، تاثیر مثبتی بر کاهش اضطراب شناختی (نگرانی و نشخوار فکری) دارد. از نظر شناختی، مداخله ذهن آگاهی باعث آزادسازی منابع توجه می شود که به نوبه خود، ظرفیت حافظه ی کاری را برای پردازش اطلاعات در حین آزمون بهبود می بخشد. با این حال، مدت و دوز مداخلات (فرکانس و طول هر جلسه) عامل مهمی در اثربخشی است.نتیجه گیری و پیشنهادها: ذهن آگاهی یک راهبرد کم هزینه و عملی برای تقویت سلامت روان و عملکرد شناختی دانش آموزان است. این مقاله، پروتکل های عملیاتی برای ادغام ذهن آگاهی در برنامه های مشاوره ای مدارس ایرانی را پیشنهاد می دهد.

کلیدواژه ها:

ذهن آگاهی (Mindfulness) ، اضطراب امتحان ، حافظه ی کاری (Working Memory) ، عملکردهای اجرایی ، روانشناسی تربیتی ، دوره متوسطه