آموزش مهارت های اجتماعی در مدارس: نقش مربیان در پرورش تعاملات مثبت

در دهه های اخیر، آموزش مهارت های اجتماعی به عنوان یکی از پایه های اساسی رشد همه جانبه دانش آموزان، جایگاهی ویژه در نظام های آموزشی جهان یافته است. این مهارت ها شامل توانایی برقراری ارتباط موثر، کنترل هیجانات، همکاری، همدلی، حل مسئله و مسئولیت پذیری اجتماعی است که به شکل گیری شخصیت سالم و متعادل دانش آموزان یاری می رساند. در مدارس، مربیان نه تنها نقش آموزشی دارند بلکه به عنوان الگوهای رفتاری و عاطفی، مسیر رشد اجتماعی و هیجانی دانش آموزان را هدایت می کنند. ازاین رو، توجه به نقش آنان در آموزش و تقویت مهارت های اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مربیان در آموزش مهارت های اجتماعی و تاثیر آن بر تعاملات مثبت دانش آموزان انجام شده است.نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که مربیانی که در فرآیند آموزش خود از رویکردهای ارتباطی و تعاملی بهره می گیرند، نقش موثرتری در ارتقای مهارت های اجتماعی دانش آموزان دارند. آموزش هدفمند مهارت های اجتماعی سبب افزایش تعامل مثبت، کاهش بروز تعارض و رفتارهای پرخاشگرانه، و بهبود احساس تعلق و همبستگی در محیط مدرسه می شود. یافته ها همچنین نشان داد که ارتباط صمیمی، اعتماد متقابل و توجه عاطفی مربیان به دانش آموزان از مهم ترین عوامل موثر در ایجاد محیط آموزشی سالم و تقویت روابط اجتماعی محسوب می شود. مربیانی که در دوره های آموزشی مرتبط با مهارت های ارتباطی و روان شناختی شرکت کرده اند، توانسته اند با درک عمیق تری از نیازهای عاطفی و اجتماعی دانش آموزان، زمینه رشد و شکوفایی آن ها را فراهم آورند.از دیگر نتایج برجسته پژوهش، تاکید بر اهمیت جو عاطفی و فرهنگی مدرسه است؛ جایی که شیوه ارتباطی مربی با دانش آموز و سبک مدیریت کلاس، نقشی مستقیم در شکل گیری رفتارهای اجتماعی مطلوب دارد. محیط های یادگیری تعاملی، فرصت ابراز وجود، احترام متقابل و مشارکت گروهی را افزایش داده و موجب تقویت مهارت های همدلی و همکاری در دانش آموزان می شوند. علاوه بر این، یافته های مطالعه حاضر با پژوهش های داخلی و بین المللی هم راستا است که بر تاثیر مثبت برنامه های آموزش اجتماعی–عاطفی (SEL) بر بهبود عملکرد تحصیلی و کاهش مشکلات رفتاری تاکید دارند.در مجموع، نتایج این تحقیق بیانگر آن است که نقش مربیان در آموزش و تقویت مهارت های اجتماعی، نقشی چندبعدی و بنیادین است که از مرز آموزش رسمی فراتر می رود. آنان می توانند با ایفای نقش فعال در هدایت عاطفی و اجتماعی دانش آموزان، بستری برای رشد شخصیت، خودشناسی و مسئولیت پذیری اجتماعی فراهم آورند. توجه به آموزش های ضمن خدمت، طراحی برنامه های حمایتی برای مربیان و گسترش همکاری میان مدرسه و خانواده از گام های کلیدی در تقویت این روند است. این پژوهش می کوشد با تبیین علمی رابطه میان آموزش، مهارت های اجتماعی و رشد روانی–تحصیلی دانش آموزان، زمینه ای برای توسعه سیاست های آموزشی مبتنی بر رشد همه جانبه در نظام آموزشی ایران فراهم سازد.

کلیدواژه ها:

مهارت های اجتماعی ، مربیان مدارس ، تعاملات مثبت ، آموزش عاطفی–اجتماعی ، سلامت روان ، عملکرد تحصیلی