پارک ملی کلاه قاضی، ذخیره گاهی امن در فلات مرکزی ایران

مناطق حفاظت شده، زیستگاه های امنی برای بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری به شمار می روند. پارک ملی کلاه قاضی با وسعتی در حدود ۵۰۹۱۱ هکتار، در جنوب شرق اصفهان، منطقه ای ارزشمند و بکر برای حفظ ذخایر گونه ای در زیستگاه های خشک و نیمه بیابانی کشور است، که تنوع زیستی منحصر به فرد آن، طی سال های اخیر، توسط تخریب های طبیعی و انسانی مورد تهدید قرار گرفته است، بنابراین، ضروری است با مدیریت صحیح آسیب های واردشده به منطقه را تا حدودی کاهش داد. بیش از ۷۰ گونه جانوری از انواع پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و آبزیان در منطقه زیست می کنند که به دلیل داشتن جذابیت از سوی شکارچیان غیرمجاز، در خطر شکار غیراصولی و نابودی گونه های در معرض انقراض و کم جمعیت هستند. تعداد گونه های گیاهی شناسایی شده از سطح منطقه، ۲۱۴ گونه گزارش می شود که متعلق به ۱۷۲ جنس و ۴۵ خانواده گیاهی است. ۴۵ گروه گیاهی متشکل از ۲۴۴ جامعه گیاهی در مقیاس مطالعات تفضیلی (۱:۵۰۰۰۰) در سطح منطقه پراکنش دارند که بزرگ ترین گروه های گیاهی مرتبط با جنس های Artemisia و Anabasis است. نتایج تغییرات مقادیر شاخصه های گیاهی گروه های یادشده، که جزو رویشگاه های گذر بین استپ ها و شور روی های واقعی و معرف زیستگاه های نیمه بیابانی کشور در فلات مرکزی ایران هستند، نشان می دهد تغییرات تولید علوفه رویشگاه ها بسته به شرایط اقلیمی سال های مختلف، روند یکسانی ندارند. این موضوع بیانگر آن است که با یک سال اندازه گیری پوشش گیاهی، نمی توان ظرفیت چرای بلندمدت مناطق حفاظت شده را برای حیات وحش محاسبه کرد. با توجه به اینکه اندازه گیری در سال کم باران یا پر باران انجام شده باشد، ممکن است ظرفیت چرا، کمتر یا بیشتر از ظرفیت متوسط تعیین شده باشد که منجر به هدررفت علوفه یا تخریب مرتع در شرایط نرمال از نظر بارندگی شود. از این رو، ضروری است با آماربرداری از پوشش گیاهی در یک دوره بلند مدت آب و هوایی (حداقل ۱۰ سال)، متوسط خوب تولید مناطق حفاظت شده را محاسبه و بر مبنای آن و با توجه به اندازه گیری های پوشش گیاهی در سال مورد نظر، ظرفیت چرای بلند مدت مناطق حفاظت شده را برآورد کرد. مقایسه مقادیر شاخصه های پوشش گیاهی با نتایج یک دهه آماربرداری از پوشش گیاهی در مناطق مختلف اکولوژیک معرف رویشگاه های استپی و نیمه بیابانی کشور نیز تداعی کننده نقش موثر قرق و حفاظت اکوسیستم در بازیابی ظرفیت اکوسیستم های مناطق مرکزی کشور با حاکمیت اقلیم خشک و نیمه بیابانی است.

کلیدواژه ها:

حیات وحش ، تنوع زیستی ، پارک ملی کلاه قاضی ، مناطق چهارگانه محیط زیست