نقش پیش بینی کننده ویژگی های شخصیتی و حمایت اجتماعی در مراقب آزاری سالمندان ساکن مراکز توانبخشی شبانه روزی مشهد و گناباد

مقدمه: مراقبین مراکز نگهداری سالمندان یکی از گروه های شغلی در ارتباط مستقیم با سالمندان می باشند که ممکن است بدلایلی مورد خشونت و آزار توسط سالمندان قرار گیرند. سالمندان ساکن در مراکز نگهداری ممکن است اقدامات خشونت آمیزی انجام دهند که هم بر سلامت مراقبین و هم بر کیفیت خدمات ارائه شده در این مراکز تاثیر منفی داشته باشند. توجه به این پدیده و شناخت بزرگی آن و بررسی عوامل و فاکتورهای موثر بر آن، اولین قدم برای اقدام و مداخلات پیشگیرانه است. هدف این مطالعه تعیین نقش پیش بینی کننده ویژگی های شخصیتی و حمایت اجتماعی در مراقب آزاری سالمندان در مراکز توانبخشی شبانه روزی شهرهای مشهد و گناباد بود. مواد و روش ها: این پژوهش، یک پژوهش توصیفی_ تحلیلی و از نوع همبستگی بود که در سال 1403 انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه سالمندان بالای 60 سال ساکن در مراکز توانبخشی شبانه روزی شهر مشهد و گناباد و مراقبین آنها بود. واحدهای پژوهش در گروه سالمندان به طور تصادفی، و در گروه مراقبین به روش سرشماری انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از 4 پرسشنامه مشخصات جمعیت شناختی، پرسشنامه حمایت اجتماعی واکس، پرسشنامه ده آیتمی ویژگی های شخصیتی(TIPI ) و پرسشنامه مراقب آزاری (SOVES ) استفاده شد. پس از تکمیل پرسشنامه ها، اطلاعات آنها وارد نرم افزار SPSS نسخه ی 23 شد. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری مجذور کای، تی تست و آزمون مدل رگرسیون لجستیک استفاده شد. یافته ها: 267 سالمند وارد مطالعه شدند. بیشتر سالمندان شرکت کننده در این مطالعه، زن بودند (2/56 درصد). میانگین و انحراف معیار سنی آنها، 88/7± 17/74 سال بود. همچنین بیشتر مراقبین در این مطالعه، زن بودند (9/68 درصد) و میانگین و انحراف معیار سنی آنها، 48/6± 81/30 سال با دامنه سنی 21 تا 51 سال بود. میانگین (انحراف معیار) حمایت اجتماعی سالمندان مورد مطالعه (58/8) 07/69 با دامنه 47 تا 96 بود. فراوانی آزار کلامی، تهدید و آزار جسمی مراقب توسط سالمندان به ترتیب 5/34 ، 6/17 و 12 درصد بود. بین ابعاد شخصیت سالمندان شامل برونگرایی؛ سازگاری؛ وظیفه شناسی؛ ثبات عاطفی و گشودگی به تجربه با آزار کلامی مراقب توسط سالمندان ارتباط معنی داری وجود داشت (001/0 >p). بین ابعاد شخصیت سالمندان شامل برونگرایی؛ سازگاری؛ وظیفه شناسی؛ ثبات عاطفی و گشودگی به تجربه با آزار جسمی مراقب توسط سالمندان ارتباط معنی داری وجود داشت (05/0 >p). بین حمایت اجتماعی سالمندان با آزار کلامی؛ تهدید و آزار جسمی مراقب توسط سالمندان ارتباط معنی داری وجود داشت (001/0 > p). نتایج رگرسیون لجستیک نشان داد که با کنترل متغیرهای اثرگذار بر مراقب آزاری سالمندان شامل سن سالمند، وضعیت درآمد، سن مراقب، جنسیت مراقب، متغیر حمایت اجتماعی ارتباط معنی داری با مراقب آزاری داشت(001/0 > p)، بطوریکه به ازای هر یک نمره افزایش در حمایت اجتماعی سالمند، 15 درصد مراقب آزاری کاهش می یافت. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که مراقبین شاغل در مراکز مراقبت شبانه روزی سالمندان، مورد آزار و به ویژه آزار کلامی قرار می گیرند و حمایت اجتماعی می تواند در شیوع آزار مراقبین تاثیر داشته باشد. با توجه به تاثیرات مخرب آزار مراقبین بر ابعاد سلامت این افراد، و همچنین تاثیر آن بر کیفیت خدمات ارائه شده به سالمندان ساکن در مراکز نگهداری، جامعه نیازمند توجه به نیازهای مراقبین و شناسایی مشکلات آنهاست.

کلیدواژه ها:

سالمندی ، مراقبین ، ویژگی های شخصیتی ، مراقب آزاری