بررسی اهمیت و مطالعه سیستمهای شبکه شهری

مطالعه شبکه شهری به عنوان گروهی از شهرهای وابسته و مرتبط با یکدیگر در طول قرن بیستم از اهمیت ویژه ای در برنامه ریزی ملی و منطقه ای برخوردار بوده است و عملکرد شبکه شهری به شکل سیستماتیک باعث پویایی شهرها شده کیفیت و تنوع ارائه خدمات و عملکردها را ارتقا می بخشد. شبکه شهری در کشورهای پیشرفته صنعتی به علت وجود عملکردها و فعالیتهای سلسله مراتبی در شهرهای مختلف یکنواختی و همگونی نسبی امکانات اقتصادی - اجتماعی و فضایی بصورت کهکشانی است یعنی روستاهای اطراف یک شهر کوچک خدمات اولیه خود را از این شهر تامین می کنند اینگونه شهرها با یک شهر متوسط در ارتباط اند و در نهایت شهرهای متوسط با شهرهای بزرگ منطقه در ارتباط مستقیم و متقابل قرار می گیرند. از این رو پایتخت ها و یا بعضی از متروپلهای این کشورها نیز به علت وجود مراکز تصمیم گیری سیاسی یا اقتصادی از موقعیت ویژه ای برخوردارند. در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نظیر ایران معمولا نقش میانی شهرهای کوچک و متوسط بین منطقه روستایی و شهری (بزرگ کم اهمیت تر شده و در مقابل شهرهای اصلی و بزرگ اهمیت و رشد بیشتری می یابند. علت این امر همان علل ایجاد تمرکز در این کشورها می باشد که عمدتا ناشی از کمبود زیرساختها تمرکز سرمایه و سایر و به طور کلی عوامل متعدد اقتصادی- اجتماعی حاصل از رشد روابط سرمایه داری پیرامونی است. حاصل این پویش یعنی از میان رفتن نقش میانی شهرهای کوچک و متوسط در کشورهای جهان سوم پیدایش نوعی شبکه شهری است که به آن شبکه زنجیره ها گویند یعنی هر شهر کوچک یا متوسط و حتی در مواردی هر روستا مستقیما و به صورت زنجیره های با متروپل اصلی در ارتباط است. امکانات بررسی و شناخت دقیق شبکه شهری ایران به عنوان یکی از اولویتهای اولیه در نظام برنامه ریزی کشور ضرورت داشته همچنین بررسی کامل و واقع بینانه ای از وضعیت سلسله مراتبی عملکرد شهرها در سطوح ملی و منطقه ای از اهمیت فراوانی برخوردار است. تا زمینه های انتقال آن بخش از عملکردهایی که نیاز به مقیاس کوچکتری از جمعیت داشته و یا نیازمند ارتباط مستقیم و روزمره با سازمانهای مسقر در پایتخت یا متروپلهای منطقه ای را ندارند به شهرهای کوچکتر فراهم گردد. بدیهی است توزیع متعادل جمعیت و عملکردها در سطح کشور بسیاری از مشکلات ناشی از تراکم و تمرکز در زمینه های مختلف همچون مسکن، اشتغال آمد و شد را حل خواهد نمود.

کلیدواژه ها:

شبکه شهری ، سیستمهای شبکه ، شهری ، شهرهای بزرگ ، برنامه ریزی ملی