تحلیل اقتصادی ردپای آب مجازی در کشاورزی ایران با رویکرد بهینه سازی آبیاری قطره ای مطالعه تطبیقی با کشورهای کم آب

در دهه های اخیر بحران منابع آبی به یکی از چالش های جدی در کشورهای خشک و نیمه خشک تبدیل شده و ایران نیز با شدت با این بحران روبه روست. در این شرایط توجه به رویکردهای نوین در مدیریت منابع آب، به ویژه در بخش کشاورزی ضروری است. یکی از مفاهیم نوین که در کشورهای پیشرو در مدیریت منابع آب مطرح شده، مفهوم «ردپای آب مجازی» است؛ مفهومی که به میزان آبی اشاره دارد که به صورت غیرمستقیم در فرآیند تولید محصولات کشاورزی مصرف می شود. این مقاله با هدف تحلیل اقتصادی ردپای آب مجازی در کشاورزی ایران به بررسی اثرات اقتصادی و زیست محیطی توسعه آبیاری قطره ای در کاهش این ردپا پرداخته و نتایج آن را با کشورهای کم آب مانند اردن، اسپانیا و استرالیا مقایسه می کند. روش تحقیق مبتنی بر تحلیل هزینه-فایده، مدل سازی بهره وری آب و تحلیل داده های تجربی در یک مطالعه موردی از استان فارس است. یافته ها نشان می دهد که جایگزینی سیستم های سنتی با آبیاری قطره ای می تواند منجر به کاهش قابل توجه مصرف آب، افزایش بهره وری اقتصادی و کاهش ردپای آب مجازی در محصولات کشاورزی شود. همچنین این تغییرات نقش مهمی در سیاست گذاری واردات و صادرات محصولات آب بر خواهد داشت. نتایج پژوهش می تواند به عنوان راهنمایی برای اصلاح الگوی کشت و سیاست گذاری منابع آبی در سطح ملی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

ردپای آب مجازی ، آبیاری قطره ای ، اقتصاد ، کشاورزی ، بهره وری آب ، سیاستگذاری منابع آب ، کشورهای کم آب