مرور آموزش تفکر انتقادی بر پایه رویکردهای عمل گرایانه و مهارت محور در مدارس

پرورش تفکر انتقادی به عنوان یکی از اهداف بنیادین نظام های آموزشی در سراسر جهان پذیرفته شده است؛ با این حال، در مورد بهترین رویکرد برای آموزش و تحقق این هدف، بحث و نظرهای متفاوتی وجود دارد. این مقاله به مرور و تحلیل دو رویکرد نظری و عملی غالب در آموزش تفکر انتقادی می پردازد: رویکرد عمل گرایانه (پراگماتیستی) و رویکرد مهارت محور. رویکرد عمل گرایانه، که ریشه در اندیشه های فلاسفه ای چون جان دیویی دارد، تفکر را یک فرآیند کل نگر و تحقیقی می داند که در پاسخ به یک مسئله یا چالش واقعی در زندگی آغاز می شود. در این دیدگاه، تفکر انتقادی یک فعالیت زمینه مند، هدفمند و معطوف به حل مسئله است. در مقابل، رویکرد مهارت محور، که توسط نظریه پردازانی مانند رابرت انیس و پیتر فاسیون توسعه یافته است، تلاش می کند تا تفکر انتقادی را به مجموعه ای از مهارت های شناختی مجزا و قابل تعریف (مانند تحلیل، استنتاج و ارزیابی) تجزیه کند که می توان آن ها را به صورت مستقیم آموزش داد و سنجید. این مقاله ضمن تشریح مبانی فلسفی، نقاط قوت و محدودیت های هر یک از این دو رویکرد، استدلال می کند که موثرترین شیوه آموزش تفکر انتقادی در مدارس، نه در انتخاب یکی بر دیگری، بلکه در تلفیق هوشمندانه این دو نهفته است. یک الگوی آموزشی کارآمد، از بسترهای عمل گرایانه و مسئله محور برای ایجاد انگیزه و معنا استفاده می کند و در دل این بسترها، به آموزش صریح و تمرین مهارت های شناختی مشخص می پردازد.

کلیدواژه ها:

تفکر انتقادی ، رویکرد عمل گرایانه ، پراگماتیسم ، رویکرد مهارت محور ، جان دیویی ، آموزش مبتنی بر مسئله ، مهارت های شناختی