اهمیت سواد مالی در دوره ابتدایی: مبانی ،ضرورت و روش های اجرا

هدف از این پژوهش، مرور نظام مند مطالعات انجام شده در فاصله سال های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ در زمینه «اهمیت، ضرورت و روش های اجرای آموزش سواد مالی در دوره ابتدایی» است. با توجه به پیچیدگی روزافزون نظام های اقتصادی و گسترش ابزارهای مالی دیجیتال، آموزش مالی از سنین پایین به عنوان بخشی از تربیت شهروندی و اجتماعی مورد تاکید پژوهشگران قرار گرفته است. در این مطالعه، جستجوی سیستماتیک در پایگاه های علمی بین المللی (Google Scholar، Scopus، ScienceDirect، ERIC) و داخلی (SID، Civilica، MagIran، و پایگاه مجلات تخصصی آموزش) انجام شد. معیار ورود شامل مقالات مروری، متاآنالیز و مطالعات تجربی در حوزه آموزش مالی برای کودکان دبستانی بود. از میان بیش از ۶۰ عنوان اولیه، ۱۷ مقاله دارای PDF کامل و داده های کیفی یا کمی معتبر انتخاب و تحلیل مضمون انجام شد.یافته ها نشان دادند که در سطح جهانی، آموزش سواد مالی در دوره ابتدایی به طور معناداری موجب ارتقای دانش مالی (Financial Knowledge) و در سطحی محدودتر موجب بهبود رفتارهای مالی (Financial Behavior) می شود (Kaiser & Lusardi, ۲۰۲۴؛ Mancone et al., ۲۰۲۴). مداخلات موثر عموما بر پایه یادگیری فعال، بازی محور، مشارکت والدین و ارتباط میان مفاهیم مالی و دروس درسی طراحی شده اند. در مقابل، برنامه هایی که صرفا بر آموزش نظری تاکید داشتند، تاثیر پایداری بر رفتار مالی کودکان نداشتند.در پژوهش های فارسی نیز نتایج مشابهی گزارش شده است؛ از جمله مطالعات «تدوین و اعتبارسنجی چارچوب سواد مالی برای دانش آموزان دوره ابتدایی» (صالحی عمران و تونی فیروزکلا، ۱۴۰۴) و «طراحی الگوی برنامه درسی سواد مالی» (خدابنده پناه، ۱۴۰۱) که نشان دادند آموزش مفاهیم مالی در قالب بازی و دروس رسمی (مانند ریاضی) اثربخش تر است. همچنین پژوهش های داخلی به چالش های بومی مانند نبود چارچوب ملی مشخص، کمبود دانش مالی معلمان و عدم هماهنگی بین نهادهای آموزشی اشاره کرده اند(میرزاده و همکاران، ۱۴۰۲؛)به طور کلی، مرور حاضر نشان می دهد که ادغام سواد مالی در برنامه درسی ابتدایی، در کنار آموزش معلمان و مشارکت والدین، می تواند به توسعه مهارت های مالی پایدار در نسل آینده منجر شود. با این حال، برای اثربخشی بیشتر، لازم است محتوا و روش های آموزشی متناسب با فرهنگ بومی طراحی، اعتبارسنجی و به صورت منظم ارزیابی شوند. این مقاله پیشنهاد می کند که تدوین چارچوب سیاستی ملی سواد مالی برای مدارس ابتدایی ایران به عنوان یکی از راهبردهای کلیدی در ارتقای سواد مالی جامعه در نظر گرفته شود.

کلیدواژه ها:

سواد مالی ، دوره ابتدایی ، آموزش مالی