ریخت شناسی اشکدان های شیشه ای عصر صفوی ایران

شیشه گری در ایران پیشینه بسیار طولانی داشته و عصر صفوی از دوره های درخشان در حوزه شیشه گری است که ابداعات فرمی و تزیینی در آن به وقوع پیوسته است. اشکدان های شیشه ای یکی از فرم های منحصربه فرد آثار ساخته شده در این دوره است. هدف پژوهش حاضر بررسی فرم و تزیینات اشکدان های شیشه ای در عصر صفوی در راستای پاسخ به این پرسش اساسی است که اشکدان های شیشه ای عصر صفوی از چه ویژگی های ریخت شناسانه برخوردار هستند؟. بدین منظور اطلاعات و داده ها به شیوه کتابخانه ای و اینترنتی گردآوری شده و با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج پژوهش پس از مطالعه و بررسی ۷ نمونه اثر حاکی از آن است که اشکدان های شیشه ای گونه ای از صراحی ها بوده که در عصر صفوی تغییراتی در فرم دهانه، گردن، بدنه و پایه آن ایجاد شده است. بدنه اشکدان های شیشه ای عصر صفوی در سه فرم شلجمی، شلجمی-کروی و گوشتکوبی قابل شناسایی است. گردن اشکدان های عصر صفوی به صورت فرم خمیده تحت عنوان گردن قو نیز مشاهده شد که از ابداعات شیشه گران عصر صفوی به شمار می رود. دهانه متصل به این گردن ها اشکی شکل بوده و پایه اشکدان های مورد مطالعه به صورت کوتاه، مسطح و بلند است. تزیینات غالبا در قسمت بدنه و به صورت قالبی تحت عنوان قالب موج هزار تو اجرا شده است.

کلیدواژه ها:

شیشه گری صفوی ، اشکدان شیشه ای ، ریخت شناسی ، نقوش و تزیینات