مطالعات تطبیقی انسان شناسی در اندیشه اسلامی و فلسفه غرب با تکیه بر مبانی فطرت، عقل و اختیار در قرآن و حدیث

انسان شناسی یکی از ارکان بنیادی در نظام های فکری دینی و فلسفی به شمار می آید. در اندیشه اسلامی، انسان موجودی برخوردار از فطرت الهی، عقل هدایت پذیر، و اختیار مسئولانه است که نقش محوری در جهان بینی توحیدی دارد. در مقابل، فلسفه غرب تصویری متنوع، متحول و گاه تقلیل گرایانه از انسان ارائه داده است؛ از انسان طبیعی در فلسفه یونان گرفته تا انسان ابزارمحور در جریان پوزیتیویسم و انسان ساختارشکن در فلسفه های پسامدرن. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد تطبیقی، به بررسی سه مولفه بنیادین انسان شناختی یعنی فطرت، عقل و اختیار در منظومه فکری اسلام و غرب می پردازد. یافته ها نشان می دهد که نگرش اسلامی، با تاکید بر فطرت توحیدی، عقل الهام پذیر و اختیار اخلاق مدار، تصویری جامع، تعالی گرا و هدفمند از انسان ارائه می دهد که در مقایسه با رویکردهای سکولار غربی، هم از پشتوانه الهی برخوردار است و هم نسبت به غایت وجودی انسان رویکردی وحدت گرا و مسئولانه دارد.

کلیدواژه ها:

انسان شناسی ، فطرت ، عقل ، اختیار ، قرآن کریم ، حدیث ، اندیشه اسلامی ، فلسفه غرب ، مطالعات تطبیقی ، حقیقت انسان