توسعه گردشگری شهری و اثرات آن بر افزایش درآمد روستایی (مطالعه موردی: شهر رشت و روستاهای پیرامون آن)

گردشگری شهری به عنوان یکی از ابعاد پویا و در حال رشد صنعت گردشگری جهانی، نه تنها نقش کلیدی در احیای اقتصاد شهرها ایفا می کند، بلکه تاثیرات گسترده ای بر مناطق پیرامون شهری، به ویژه روستاها دارد. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین توسعه گردشگری شهری و افزایش درآمد خانوارهای روستایی در منطقه تحت تاثیر شهر رشت طراحی شده است. شهر رشت، به عنوان یکی از قطب های گردشگری شمال ایران، با توسعه زیرساخت های گردشگری، جاذبه های فرهنگی-تاریخی و خدمات شهری متنوع، شاهد افزایش میزان گردشگران داخلی و خارجی بوده است. این روند، زمینه ساز تعامل اقتصادی گسترده تری بین شهر و روستاها شده است. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی-تحلیلی و با ترکیبی از روش های کمی و کیفی است. داده های میدانی از طریق پرسشنامه های ساختاریافته و مصاحبه های عمیق با ۲۵۰ خانوار در ۱۸ روستای واقع در شعاع ۳۰ کیلومتری رشت جمع آوری شد. همچنین، داده های ثانویه از سازمان های مرتبط مانند میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان و مرکز آمار ایران استخراج گردید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و NVivo انجام شد. یافته ها نشان می دهد که توسعه گردشگری شهری به طور غیرمستقیم، اما معناداری، بر افزایش درآمد روستاییان تاثیر گذاشته است. این تاثیر از طریق کانال هایی همچون تقاضای فزاینده برای محصولات کشاورزی و صنایع دستی محلی، اشتغال در بخش خدمات شهری، اجاره دادن خانه های روستایی به گردشگران و ایجاد زنجیره های تامین کالا و خدمات صورت گرفته است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون خطی چندمتغیره نشان داد که بین شاخص های توسعه گردشگری شهری (مانند تعداد گردشگران، ظرفیت اقامتگاه ها و تنوع جاذبه ها) و میانگین درآمد خانوارهای روستایی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (p<۰.۰۱). با این حال، این افزایش درآمد همگانی نبوده و به طور نابرابر در میان خانوارها توزیع شده است. بنابراین، برای بهره برداری پایدار از این فرصت ها، برنامه ریزی های هدفمند، مشارکت جامعه محلی و سرمایه گذاری در ظرفیت سازی روستاییان ضروری است. این پژوهش ضمن گسترش ادبیات موجود در حوزه اقتصاد فضایی و گردشگری شهری-روستایی، راهکارهایی کاربردی برای سیاست گذاران منطقه ای ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

گردشگری شهری ، درآمد روستایی ، اقتصاد فضایی ، شهر رشت ، زنجیره ارزش گردشگری ، توسعه پایدار