ارزیابی تاثیر فضاهای سبز شهری بر کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی: شهر اراک)

کیفیت زندگی شهروندان به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های توسعه پایدار شهری، تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله محیط فیزیکی، اجتماعی و روانی قرار دارد. در این میان، فضاهای سبز شهری به عنوان مولفه ای کلیدی از محیط شهری، نقشی چندبعدی در ارتقای رفاه فردی و اجتماعی ایفا می کنند. این پژوهش با هدف سنجش تاثیر فضاهای سبز شهر اراک بر ابعاد چهارگانه کیفیت زندگی — شامل ابعاد فیزیکی، روانی، اجتماعی و محیطی — طراحی شده است. روش تحقیق ترکیبی (کمی-کیفی) بوده و داده ها از طریق پرسشنامه های ساختاریافته (با ۳۸۰ پاسخ دهنده معتبر) و مصاحبه های عمیق با ۱۵ شهروند از گروه های سنی و اجتماعی مختلف جمع آوری شده اند. داده های کمی با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۶ و با به کارگیری آزمون های آماری همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندمتغیره و تی تست تحلیل شدند. یافته ها نشان می دهد که بین استفاده از فضاهای سبز و رضایت شهروندان از کیفیت زندگی رابطه ای مثبت و معنادار وجود دارد (p < ۰.۰۱). بیشترین تاثیر در بعد روانی (کاهش استرس، افزایش آرامش ذهنی و بهبود خلق وخو) و بعد اجتماعی (تقویت تعاملات بین فردی، افزایش حس تعلق به محله و کاهش انزوا) مشاهده شد. با این حال، چالش هایی مانند ناامنی در برخی پارک ها، کمبود تجهیزات ورزشی و تفریحی، نظافت ناکافی و دسترسی نابرابر به فضاهای سبز، به ویژه در مناطق جنوبی و محروم شهر، از اثربخشی این فضاها می کاهد. این مطالعه بر این نتیجه تاکید دارد که برنامه ریزان شهری باید فراتر از افزایش صرف سرانه فضای سبز، به کیفیت، دسترسی عادلانه و طراحی انسان محور این فضاها توجه ویژه ای داشته باشند.

کلیدواژه ها:

کیفیت زندگی ، فضای سبز شهری ، شهر اراک ، رضایت شهروندان ، برنامه ریزی فضای عمومی ، عدالت فضایی