شگفتی های مغز کودکان ابتدایی و روش های نوین تقویت حافظه

در هر جامعه سلامت کودکان و نوجوانان اهمیت ویژه ای دارد و توجه به بهداشت روانی آنان کمک می کند تا از نظر روانی و جسمی سالم بوده و نقش اجتماعی خود را بهتر ایفا کنند. مخصوصا در دانش آموزان دارای اختلال یادگیری که به طور مداوم و مکرر شکست تحصیلی را تجربه می کنند. انتظار می رود این دانش آموزان بعد از تجربه شکست و احساس ناشایستگی در چند سال متوالی تحصیلی علائمی از پریشانی همراه با مشکلات عاطفی و هیجانی بروز دهند (کاظمی و سیف، ۱۳۸۹). این امر شاید به این دلیل باشد که در بسیاری از دانش آموزان دارای اختلال یادگیری نوعی احساس خودارزشمندی منفی به علت ناکامی حاصل از دشواری های یادگیری شکل می گیرد و فقدان احترام به خود موجب خودپنداره و عزت نفس ضعیف در آنها می شود که در نهایت باور «من نمی توانم» در آنها شکل می گیرد (امینایی و موسوی نسب، ۱۳۹۳). - تعریف حافظهنگهداری هر نوع اطلاع و به یادآوری آن را حافظه می نامند. به عبارت دیگر حافظه تجربه های زندگی و اطلاعات واصله را ثبت می کند و آنها را بر می گرداند، حافظه توان نگهداری آثار هر نوع یادگیری است (کالیوگا، ۲۰۱۱؛ ترجمه امیرتیموری، موسی رمضانی و ولایتی، ۱۳۹۱).زبان وجه امتیاز عمده رفتار آدمیان از رفتار سایر پستانداران است آنچه انسان به کمک زبان یاد می گیرد، به صورت رمزگردانی های خاص پس از حافظه کوتاه مدت در حافظه دراز مدت باقی می ماند. انسان از این طریق به یادگیری کلامی و معانی و مفاهیم امور مورد نیاز خود می پردازد. مطالعه و آزمایش های اولیه در حافظه تاریخچه ای بس طولانی دارد. ارسطو معتقد بود که ادراک چیزی موجب استواری رد حفظی آن شی می شود .در هر یک از رویکردهای روانشناسی نظریه ها و شواهد آزمایشگاهی فراوانی برای چگونگی کار حافظه و نقش آن در یادگیری کلامی و بالاخره فراموشی کم و یا بیش آنچه آموخته شده ارائه شده است )کانوی ، ۲۰۱۵). یکی از اصلی ترین الگوهای تبیین نقص در عملکرد خواندن در کودکان نارساخوان، حافظه فعال است. حافظه ی فعال به عنوان یک سیستم شناختی و مسئول ذخیره سازی موقتی و پردازش اطلاعات تعریف می شود (کرشنر ، ۲۰۱۹). در واقع حافظه ی فعال یک سیستم جامع است که عملکردها و زیر سیستم های حافظه ی دراز مدت و کوتاه مدت را متحد می کند. این نوع حافظه دارای انواعی است: ۱) حافظه ی فعال کلامی، ۲) حافظه فعال بینایی-فضایی و ۳) حافظه ی فعال اجرایی (طباطبایی، ۱۳۸۸). این حافظه نقشی حساس در یادگیری دارد و همچنین نقش زیادی را در ناتوانی های یادگیری ایفا می کند (برگمن و سادروست ، ۲۰۱۷). براساس شواهد پژوهشی دانش آموزان نارساخوان به طور جالب توجه در اقدامات کلامی حافظه فعال از دانش آموزان عادی ضعیف تر هستند و در استفاده از راهبردهای خودگزارش دهی، انتخاب ایده های اصلی، درک و انتخاب راهبرد مناسب نمره پایین تری می گیرند که همه با حافظه فعال کلامی ارتباط مثبت دارند (کارتینی و سوسان ، ۲۰۱۳). آموزش در این حافظه می تواند مشکلات مربوط به کودکان و نوجوانان دارای اختلالات یادگیری را کاهش دهد. لازم به ذکر است که مداخلات حافظه ی فعال مبتنی بر آموزش راهبردهای مربوط به این حافظه است و تعدادی از مطالعات تاکید می کنند که ظرفیت حافظه ی فعال می تواند با آموزش در این حافظه افزایش یابد (اولسن، وستربرگ و کلینگبرگ ، ۲۰۰۴؛ ماجر و تتلی ، ۲۰۱۹). حافظه به فرآیندهایی اشاره می کند که برای دریافت، ثبت، نگه داری و بازیابی اطلاعات در زمان نیاز مورد استفاده قرار می گیرند. در حافظه سه فرآیند اصلی داریم: رمزگذاری، ذخیره سازی و بازیابی.