هوش هیجانی معلمان و تاثیر آن بر روابط مثبت در کلاس درس

مقاله حاضر با هدف تحلیل نقش محوری هوش هیجانی (EI) معلمان در ایجاد، حفظ و ارتقای روابط مثبت و سازنده در محیط کلاس درس تدوین شده است. فضای کلاس درس فراتر از یک محیط صرفا آموزشی، یک اکوسیستم اجتماعی-هیجانی است که کیفیت تعاملات در آن، مستقیما بر بهزیستی روان شناختی، انگیزه تحصیلی و عملکرد یادگیری دانش آموزان تاثیر می گذارد. در این میان، معلم به عنوان عامل اصلی مدیریت این اکوسیستم، نیازمند شایستگی های فراتر از دانش محتوایی است؛ شایستگی هایی که ریشه در توانایی او در درک، تنظیم و استفاده موثر از هیجانات خود و دیگران دارد. این پژوهش تحلیلی-توصیفی، با اتکا به مبانی نظری و یافته های پژوهش های فارسی، به دنبال تبیین سازوکار این تاثیرگذاری است.روش شناسی:این مقاله با رویکرد تحلیلی و مروری، بر اساس مدل های معتبر هوش هیجانی (مانند مدل توانایی سالووی و مایر و مدل مختلط گلمن) بنا شده است. داده ها از طریق بررسی جامع و نظام مند منابع دانشگاهی، کتاب ها، پایان نامه ها و مقالات پژوهشی داخلی (منابع فارسی) در حوزه روانشناسی تربیتی، مدیریت کلاس و هوش هیجانی جمع آوری و تحلیل شده اند. تمرکز اصلی بر یافتن شواهدی است که ارتباط دوگانه هوش هیجانی معلم با (۱) خودتنظیمی هیجانی و فرسودگی شغلی معلم و (۲) کیفیت تعاملات میان فردی در کلاس (روابط معلم-دانش آموز و دانش آموز-دانش آموز) را نشان می دهند.یافته ها و استدلال های کلیدی:تحلیل ها نشان می دهد که هوش هیجانی معلم از طریق چهار مولفه اصلی خود، بر روابط کلاس درس اثرگذار است:۱. خودآگاهی و خودتنظیمی هیجانی: معلمان دارای EI بالا، در مواجهه با چالش های رفتاری یا حجم کاری بالا، کمتر دچار واکنش های تکانشی یا فرسودگی شغلی می شوند. این ثبات هیجانی معلم، فضایی قابل پیش بینی و امن برای دانش آموزان فراهم می کند.۲. همدلی و آگاهی اجتماعی: توانایی معلم در درک دقیق حالات هیجانی و نیازهای پنهان دانش آموزان، موجب پاسخ هایمناسب، افزایش حس تعلق خاطر در دانش آموز و ایجاد رابطه حمایتی قوی می شود.۳. مدیریت رابطه: معلمان با استفاده از این مولفه، به طور موثری الگوی حل تعارض سازنده را به نمایش می گذارند و به دانش آموزان مهارت های اجتماعی-هیجانی لازم برای تعامل مثبت با همسالان را آموزش می دهند. این امر به طور مستقیم قلدر یگری و رفتارهای مخرب در کلاس را کاهش می دهد.به طور خلاصه، هوش هیجانی معلم نه تنها کیفیت آموزش را بالا می برد، بلکه نقش یک فیلتر عاطفی را ایفا می کند که استرس و تنش را از محیط آموزشی دور کرده و آن را به محیطی پرورشی برای رشد هیجانی و اجتماعی تبدیل می سازد.نتیجه گیری و پیشنهادها:نتایج مقاله قویا بر این باور تاکید دارد که هوش هیجانی یک مهارت اکتسابی و قابل پرورش است که باید به عنوان یک شایستگی بنیادین در برنامه های تربیت معلم (پیش از خدمت و ضمن خدمت) گنجانده شود. پیشنهاد می شود کارگاه ها و دوره های آموزشی هدفمند، با تمرکز بر توسعه مهارت های خودآگاهی و همدلی، برای تمامی کادر آموزشی اجرا گردد تا بتوان از طریق ارتقای توانمندی های هیجانی معلمان، بستر لازم برای تقویت روابط میان فردی مثبت و در نتیجه، بهبود کیفیت کلی فرآیند یاددهی-یادگیری را فراهم آورد.