حقوق شهروندی از منظر اخلاق

حقوق شهروندی بنیادی ترین مفاهیمی است که از زمان پیدایش اجتماع و حکومت در زبان و فرهنگ انسانی ظاهرشده و بحث از آن بین متفکران و فیلسوفان رایج بوده است. در ایران بعد از زمان مشروطه به این حقوق اهتمام ویژه ای شده است. پرسش اصلی هم این است: حقوق شهروندی بااخلاق چه رابطه ی دارند. این مقاله هم حقوق شهروندی را از منظر اخلاق بررسی می کند. مبانی اخلاقی حقوق شهروندی درواقع در سه مکتب فضیلت انگار، وظیفه انگار و فایده انگار موردبررسی قرارگرفته است. در اخلاق هنجاری رویکردهای گوناگونی وجود دارد که در هر یک از آنها منظر اخلاقی به شکل خاصی صورت بندی می شود. از میان این رویکردها ابتدا پنج رویکرد متفاوت را به اجمال شرح می دهیم و سپس می کوشیم به این پرسش پاسخ دهیم که «از منظر هر یک ازاین رویکردها حقوق شهروندی چه منزلت و وضعیتی پیدا می کند؟». مقاله سه بخش دارد. پس از طرح مباحث مقدماتی در بخش یک، در بخش دوم سرشت قانون در فلسفه ی حقوق را به اجمال بررسی می کنیم. بخش سوم به بررسی حقوق شهروندی از منظر اخلاق فضیلت مدار اختصاص دارد. در بخش بعدی حقوق شهروندی از منظر اخلاق وظیفه گرا موردبررسی قرار خواهد گرفت. بخش سه حقوق شهروندی را از منظر اخلاق فایده گرا شرح می دهد؛ و سرانجام، بخش چهارم به بررسی حقوق شهروندی از منظر اخلاق عدلیه (معتزله و امامیه) و اخلاق اشعری می پردازد.

کلیدواژه ها:

حقوق شهروندی ، اخلاق ، اخلاق وظیفه گرا ، اخلاق فایده گرا ، اخلاق فضیلت مدار