چگونه توانستم اختلالات اسکلتی عضلانی دانش آموزان پایه دوم ابتدایی را با کاربست مداخله آموزشی بهبود دهم؟

این پژوهش با هدف شناسایی و کاهش اختلالات اسکلتی-عضلانی در دانش آموزان پایه دوم ابتدایی مدرسه سایپا در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ انجام شد. در مهرماه ۱۴۰۳، با مشاهده موارد متعددی از وضعیت های نشستن نامناسب، حمل نادرست کوله پشتی و گزارش های درد از سوی دانش آموزان، ضرورت انجام این پژوهش احساس گردید. پس از اخذ مجوزهای لازم و جلب رضایت والدین، فرآیند پژوهش آغاز شد. در مرحله اول، از کلیه ۲۵ دانش آموز پایه دوم با استفاده از چک لیست محقق ساخته که روایی و پایایی آن پیش تر تایید شده بود، پیش آزمون به عمل آمد. نتایج نشان داد ۱/۷۹ درصد دانش آموزان حداقل یک نوع اختلال پوسچرال داشتند که شایع ترین آنها نشستن قوس دار (۱/۵۸%) و حمل نادرست کوله پشتی (۷/۷۶%) بود. بر اساس یافته های پیش آزمون و با استناد به نظریه یادگیری اجتماعی بندورا و اصول ارگونومی کودکان، یک مداخله آموزشی ۶ جلسه ای طراحی شد. هر جلسه به مدت ۳۰ دقیقه و با استفاده از روش های فعالی چون بازی های نقش آفرینی، تمرینات عملی و رسانه های تصویری برگزار گردید. در این مداخله آموزشی، دانش آموزان با شرکت در بازی 'کوله پشتی سبک' روش صحیح تنظیم بندها و توزیع وزن را آموختند. همزمان، برای افزایش اثربخشی مداخله، والدین از طریق ارسال پیامک های هفتگی و بروشورهای آموزشی در برنامه شاد در جریان برنامه قرار گرفتند. معلم پایه دوم مدرسه نیز با دریافت خلاصه ای از نکات کلیدی، در طول روز یادآوری های لازم را انجام می داد. پس از اتمام مداخله، ارزیابی نتایج نشان دهنده کاهش ۴/۴۷ درصدی نمره کلی اختلالات اسکلتی_عضلانی بود (از میانگین ۸۲/۷ در پیش آزمون به ۱۵/۴ در پس آزمون). بیشترین بهبود در مولفه های 'نشستن صحیح' (کاهش ۳/۵۶%) و 'حمل کوله پشتی' (کاهش ۵/۶۵%) مشاهده شد. در پیگیری ۶ هفته ای، ۹/۶۷% از این بهبودی حفظ شده بود. تحلیل مصاحبه های کیفی با ۱۲ دانش آموز نشان داد که بازی های آموزشی و دریافت بازخورد مستقیم، مهم ترین عوامل موثر در تغییر رفتار ارگونومیک بوده اند. با این حال، برخی موانع مانند نیمکت های غیرارگونومیک و عدم تداوم تمرینات در خانه، باعث کاهش نسبی اثرات در طول زمان شده بودند. نتایج این پژوهش بر اهمیت تلفیق سه عنصر 'آموزش جذاب'، 'اصلاح محیط یادگیری' و 'مشارکت خانواده ها' در برنامه های سلامت مدارس بیشترین تاثیر را دارد. لذا؛ پیشنهاد می شود آموزش های مشابه به صورت سالانه برای کلیه پایه های تحصیلی ابتدایی اجرا شده و تجهیزات مدرسه نیز با استانداردهای ارگونومی کودکان تطبیق داده شوند. این پژوهش نه تنها

کلیدواژه ها:

اختلالات اسکلتی-عضلانی ، مداخله آموزشی ، دانش آموزان ، ارگونومی کودکان ، سلامت مدارس