بررسی تطبیقی ابعاد حقوقی قتل سیاسی و تروریستی در نظام کیفری ایران و اسپانیا و چالش های سیاست کیفری

قتل با انگیزه های سیاسی یا تروریستی از جمله مصادیق خاص جرایم علیه امنیت داخلی و نظم عمومی محسوب می شود که در نظام های حقوقی مختلف، به واسطه ماهیت ایدئولوژیک، سازمان یافته و هدف محور آن، دارای رژیم کیفری متمایز و سیاست جنایی خاص است. این مقاله با رویکرد تطبیقی-تحلیلی و با اتکای بر روش اسنادی، به بررسی ابعاد ماهوی و شکلی قتل های سیاسی و تروریستی در دو نظام حقوقی ایران و اسپانیا می پردازد. در نظام حقوقی ایران، برخورد کیفری با این گونه قتل ها عمدتا در قالب مفاهیمی چون «محاربه»، «افساد فی الارض» و «بغی» صورت می گیرد که برگرفته از مبانی فقهی و اصول شریعت اسلامی اند. در مقابل، نظام حقوقی اسپانیا، با بهره گیری از اصول مدرن حقوق کیفری و تحت تاثیر تجربه تاریخی مبارزه با گروه های تروریستی مانند ETA، سازوکارهای قانونی شفاف تری را در قانون جزا و قوانین خاص مبارزه با تروریسم پیش بینی نموده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در هر دو کشور، انگیزه مجرمانه سیاسی یا تروریستی می تواند موجب تغییر در وصف حقوقی قتل، افزایش شدت پاسخ کیفری، و اعمال محدودیت هایی نسبت به حقوق دادرسی شود. با این حال، تفاوت در شفافیت مفهومی، معیارهای احراز قصد مجرمانه، و رعایت اصول دادرسی منصفانه در دو نظام قابل توجه است. مقاله حاضر، با تحلیل انتقادی مفاهیم و رویه های حاکم، بر ضرورت بازنگری در رویکرد کیفری ایران تاکید می نماید و پیشنهادهایی برای ارتقای دقت تقنینی، تفکیک مفهومی جرایم سیاسی و تروریستی، و تقویت تضمینات حقوقی در دادرسی های کیفری ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

قتل سیاسی ، قتل تروریستی ، محاربه ، افساد فی الارض ، امنیت ملی ، جرم سیاسی ، جرم علیه نظم عمومی ، سیاست جنایی ، حقوق کیفری تطبیقی ، ایران ، اسپانیا