مقدمه: زوال بلوط در
زاگرس از جهت های مختلف ارزیابی شده است. این اتفاق مهم ترین چالش بوم سازگان های جنگلی
زاگرس در دهه اخیر محسوب می شود. عوامل متعددی سبب خشکیدگی می شوند که از مهم ترین آنها می توان به عوامل اقلیمی و دخالت های انسانی اشاره کرد. این عوامل زمینه را برای زوال این درختان فراهم می کنند و سبب تغییراتی در ویژگی های خاک که از مهم ترین منابع پایه بوم سازگان هاست می شوند. در این پژوهش تلاش شد با استفاده از روش های منطبق بر استاندارد در پایش جهانی خاک در مناطق خشک و نیمه خشک، چارچوب کاری استانداردی در زمینه این موضوع در جنگل های
زاگرس تنظیم و اجرا شود. مواد و روش ها: دو رویشگاه در دامنه شمالی سی سخت و سراب تاوه در استان کهگیلویه و بویراحمد مشخص شد. از بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) در توده متاثر از زوال، پنج درخت سالم و پنج درخت خشکیده و در توده شاهد فقط پنج درخت سالم انتخاب شد. در هر قطعه نمونه یک پروفیل حفر و زیر تاج هر درخت از دو عمق خاک صفر تا ۳۰ و ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر یک نمونه ترکیبی تهیه شد. سپس نمونه های خاک برای اندازه گیری متغیرهای فیزیکی و شیمیایی به آزمایشگاه منتقل شدند. نتایج: مقادیر ذرات رس در قطعه نمونه شاهد بیشتر از قطعه نمونه زوال بود (به ترتیب ۶۸/۴۶ و ۴۶/۳۱ درصد) و بافت خاک برای توده های شاهد و زوال به ترتیب رسی و لومی- رسی بود. بررسی ها در شیب شمالی جنگل های تحت بررسی نشان داد که متغیرهای هدایت الکتریکی (۵۸/۰ دسی زیمنس بر متر)، فسفر قابل جذب و پتاسیم تبادلی (به ترتیب ۲۰ و ۸۲۰ میلی گرم در کیلوگرم) و کربنات کلسیم (۳۴/۳۷ درصد) در توده متاثر از زوال و کلسیم و منیزیم محلول (به ترتیب ۸۴/۱۶ و ۲۳ میلی گرم در کیلوگرم)، کربن آلی و نیتروژن کل (به ترتیب ۷/۲ و ۲۷/۰ درصد) در توده شاهد بیشتر بودند. در توده متاثر از زوال، مقادیر پتاسیم تبادلی و نیتروژن کل خاک در عمق ۶۰-۳۰ سانتی متر بیشتر از عمق ۳۰-۰ سانتی متر بود، حال آنکه مقادیر این عناصر در توده شاهد در عمق ۳۰-۰ سانتی متر به طور معنی داری بیشتر از عمق ۶۰-۳۰ سانتی متر بود. ویژگی های بصری دو توده متاثر از زوال و شاهد براساس روش لادا، در وضعیت خوب و براساس امتیازهای آزمایشگاهی در وضعیت متوسط قرار داشتند. نتیجه گیری: خاک با بافت رسی در قطعه نمونه شاهد به حفظ بیشتر رطوبت و مواد غذایی کمک کرده است و از طرفی در توده های تحت تاثیر زوال، لاشبرگ ورودی به خاک کم است و در نتیجه بیشتر مقادیر پارامترهای اندازه گیری شده فیزیکی و شیمیایی خاک به خصوص در عمق اول در مقایسه با توده سالم کمتر بوده است. با توجه به ارزیابی لادا به طور کلی، دو توده متاثر از زوال و شاهد بلوط ایرانی در شیب شمالی جنگل های کهگیلویه و بویراحمد از شرایط مناسب و خوبی برخوردار بودند.
